6. Sınıf Cümlede Anlam Konu Anlatımı

Ortaokul Türkçe dersinin önemli konularından 6. Sınıf cümlede anlam konusu sınavlarda oldukça önemli bir yere sahiptir. Bu nedenle öğrenciler tarafından önem verilmekte hatta internette arama motorlarında sıkça araştırılmaktadır. Peki, o zaman 6. sınıf cümlede anlam konusu ve alt başlıkları nedir? 6. Sınıf cümlede anlam nasıl yorumlanır?

6. Sınıf Cümlede Anlam Konu Anlatımı

6. sınıf cümlede anlam konusuna geçmeden önce cümlenin ne olduğuna bakmak gerekir.

Cümle Ne Demektir?

Anlamlı ve kurallı cümleler kendi içinde anlamsal bütünlüğü olan, en az bir yargı bildiren birime denir. En az bir kelimeden oluşabileceği gibi onlarca kelimeyi de barındırabilir. Kelimeler belli bir düzen içinde bulunur. Örneğin: “Çıktı, yapmak üzere konuşmayı kürsüye” kelime topluluğunu anlamlı ve kurallı bir sıraya getirmek için sıralama şu şekilde olmalı: “Konuşmayı yapmak üzere kürsüye çıktı.”

Cümleler bildirdikleri anlama göre farklı başlıklar altında incelenir. Bu yazıda cümleyi bildirdikleri anlama göre değerlendirip yorumlayacağız. İşte, bol örnekler ve önemli maddeleriyle 6. Sınıf cümlede anlam konu anlatımı:

Öznel Anlam

Anlatan kişinin kendi duygusunu da ifade ettiği cümlelerdir. Doğruluğu bu nedenle kişiden kişiye göre değişir. Öznel ifadeler yalnızca söyleyen için geçerlidir.

Öznel Cümle Örnekleri

Onun yaptığı en güzel yemek sarmadır. (Başkasına göre sarma en güzeli olmayabilir.)

Saçındaki beyazlar yıllardır çektiği sıkıntının yansıması. (Başkası

Karamsar ifadelerden oldum olası sıkılırım.

Sahilde oturup dalgaların sesini dinlemek beni dinlendirir.

Yanıma bir çiçekle gelip gönlümü alması beni şaşırttı.

Nesnel Anlam

Kişi, konuşmalarına kendi duygularını katmaz. Söylenenler herkes için geçerlidir. Bu yüzden tartışmaya açık değildir.

Nesnel Cümle Örnekleri

Konya ülkemizin tahıl ambarı olarak bilinmektedir.

Sıfatlar, isimlerin önüne gelerek onların anlamlarını etkiler.

Zamirler, isimlerin yerine geçen sözcüklerdir.

Bahçedeki renkli ağaçları izlemekten keyif aldığını söylüyor.

Tahtadaki yazıları yetiştiremeyince teneffüse çıkmadı.

Not: Cümlenin kanıtlanabilirliği sorulduğunda öznel ve nesnel yönden farklı olanı ararız.

Bilgi: Öznel ifadeler genellikle deneme, sohbet, fıkra (köşe yazısı) gibi düşünce yazılarında görülürken nesnel ifadeler makale ve haber yazılarında görülür.

Çözümlü Örnek Soru-1

Aşağıdaki cümlelerden hangisi kanıtlanabilirlik açısından diğerlerinden farklıdır?

A) Onun müziklerinde insanı derinden etkileyen ritim var.

B) Yavru köpeği görünce sevmek için sahibinden izin istedi.

C) Takımın mücadelesi dillere destandı.

D) Yeni aldığımız mobilyanın işçiliğine diyecek yok.

Çözüm: A’da “derinden etkileyen”, C’de “dillere destan”, D’de “işçiliğine diyecek yok” ifadeleri kişisel görüş olduğu için öznel anlam sayılır ancak B seçeneğindeki cümle nesneldir. Cevap: B

Amaç Sonuç Cümlesi

Cümlede iki yargıdan birinin amaç, diğerinin buna bağlı sonuç olduğu anlatımlardır. Bu tür cümlelerde “için, üzere, amacıyla, diye…” gibi kelimeler veya “e” hal eki bulunabilir. Ayrıca amaç sonuç cümlesi “amacıyla” ifadesiyle okunmaya uygundur ya da “Hangi amaçla?” sorusuna cevap verir. Böylece bir cümlenin amaç sonuç cümlesi olup olmadığını ayırt edebilirsiniz. Örneğin “Kedilere mama vermek için paketi açıp içindekileri tabağa boşalttı.” cümlesinde “için” edatı yerine “amacıyla” sözcüğünü getirdiğimizde anlam bozulmaz. “Kedilere mama vermek amacıyla paketi açıp içindekileri tabağa boşalttı.” şeklinde okuyabiliyoruz. O yüzden verilen örnekte amaç sonuç ilişkisi vardır.

Amaç Sonuç Cümlesi Örnekleri

Arabanın köye kaç saate varacağını tahmin etmek için saatine baktı. (Saatine hangi amaçla baktı?)

Etraf sakinleştikten sonra sahneye şarkı söylemeye geldi. (Sahneye hangi amaçla geldi?)

Öğrencilerin motivasyonu artsın diye etkili bir konuşma yaptı. (Hangi amaçla etkili bir konuşma yaptı?)

Yorgunluğunu atmak, kendine gelmek için bahçede temiz hava aldı. (Hangi amaçla bahçede temiz hava aldı?)

Buraya kendimi kanıtlamaya ve yeni tecrübeler edinmeye geldim. (Hangi amaçla gelmiş?)

Neden Sonuç Cümlesi

Eylemin hangi nedenle yapıldığı veya yapılmadığını bildiren cümlelerdir. Bu tür cümlelerde bulunan iki yargıdan biri neden, diğeri sonuçtur. Neden sonuç cümleleri “neden, niçin, niye, hangi sebeple, hangi gerekçeyle…” gibi sorulara cevap verir. Neden sonuç cümleleri genellikle “için, -den, -den dolayı, -den ötürü, -dığından, diye…” gibi ek veya kelimelerle oluşur.

Neden Sonuç Cümlesi Örnekleri

Klima bozulduğu için servisi aradım (Servisi neden aramış?)

Dünkü konuyu hiç anlamadım, bana çok zor geldi. (Neden anlayamamış?)

İhtiyaçlarını karşılamak için bir işte çalışmaya başlamış. (Neden çalışmaya başlamış?)

Arabayı iki saat içinde temizletmem gerekiyor çünkü gelin arabası olarak kullanacağım. (Arabayı neden temizletmesi gerekiyor?)

Konuşmalarıma önem vermediği için onu güzel bir dille uyardım. (Onu neden uyarmış?)

Not: Amaç sonuç ve neden sonuç cümlelerinde sıklıkla kullanılan "için" edatına dikkat etmelisiniz. Amaç sonuç cümlesine "Hangi amaçla?" sorusu, neden sonuç cümlesine "Neden?" sorusu sorulur. Bu iki anlam arasındaki farkı bu yöntemle ayırt edebilirsiniz.

Örnekler

Odası dağınık olduğu için aradığı eşyayı bir türlü bulamadı. (Aradığı eşyayı neden bir türlü bulamadı?)

Odayı düzeltmek için annesinden yardım istedi. (Hangi amaçla annesinden yardım istedi?)

Koşul Sonuç Cümlesi

Bir yargının gerçekleşmesinin başka yargıya bağlı olduğunu bildiren cümlelerdir. Bu tür cümleler genellikle -se/-sa şart ekiyle gerçekleşir. Bunun dışında “ama, fakat, lakin, yeter ki gibi sözcükler, “mi” soru edatı ya da “-ınca, -dıkça” gibi eklerle oluşabilir.

Koşul Sonuç Cümlesi Örnekleri

Yarın ümitsizliğe düşmek istemiyorsan bugün elinden geldiğince çalışmalısın. (Yarın ümitsizliğe düşmemesinin koşulu bugün çalışmasıdır.)

İstediğin kitapları alacağım yeter ki hepsini oku. (Hepsini okuması koşuluyla istediği kitapları alacak.)

Araba bugün tamir edilirse akşam hep beraber gezmeye gideriz. (Akşam hep beraber gezmeye gitmesinin koşulu arabanın tamir edilmesidir.)

Ne zaman istersen buraya gelebilirsin ancak öncesinde bana haber vermelisin. (Bana öncesinde haber vermesi koşuluyla istedi zaman gelebilir.)

Korkularınla yüzleşmek istiyorsan kendine karşı samimi olmalısın. (Kendine karşı samimi olmanın şartı nedir?)

Yakın Anlamlı Cümleler

Anlam bakımından birbirine yakın olan, bazen birbirinin yerine kullanılabilen cümlelerdir.

Yakın Anlamlı Cümle Örnekleri

Konfor alanından uzaklaşmadıkça başarının ilk adımını atamazsın. (Belli bir sıkıntıyı göze almazsan başarıya yaklaşamazsın.)

Hayatını çocukların istikbali için harcamıştı. (Çocukları iyi yere gelsin diye ömür boyu uğraşmış.)

Yeni konuları anlatmak istiyorsan halkın arasına karışmalısın. (Toplumla bütünleşmeyen sanatçılar eserine yeni bir tat getiremez.)

Karşıt Anlamlılık

Birbirine zıtlık ilişkisiyle bağlanan cümlelerdir. Bunlar çelişkili ifade veya olumlu ve olumsuz anlamlardan oluşur. İki ayrı görüş, tutarsızlık gibi durumlarda görülür.

Karşıt Anlamlılık Örnekleri

Bir ayda beş kitap bitirecek biri boş vakitlerini gereksiz yere harcamaz. (Kişinin düşünce ve davranışları tutarsız.)

Başım ağrıyor diye keyifsizim ancak sen eğlenceden geri durmuyorsun. (İki kişinin davranışları zıt.)

Yıl sonunda takdir almayı hedefliyorsun ancak kendi başına oturup da ders çalıştığını görmedim. (Davranışlarıyla hedefleri çelişkili.)

Bana değer vermesen bile seni hep düşünür, senin iyiliğini isterim. (İki kişinin birbirine olan tutumları karşıt.)

Şiddetli fırtına iki saat sonra yerini derin bir sessizliğe bıraktı. (Hava olaylarının iki saat sonra tersine dönmesi karşıtlıktır.)

Örtülü Anlam

Bir cümlede anlatılmak istene düşüncenin haricinde başka yargıların da çıkarılabilmesidir. Bu tür cümlelerde “de, yine, bile, yalnız, sadece…” gibi sözcükler bulunur.

Örtülü Anlam Örnekleri

İstenen şartlara dikkat etmediği için evrakları da kabul edilmedi. (Demek ki başka şeyler de kabul edilmemiş.)

Bugün yine pilav yiyeceğiz. (Demek ki başka gün de pilav yenmiş.)

Bizim takım yine ilçe birincisi oldu. (Demek ki başka zaman da ilçe birincisi olmuş.)

Yeni bir iş bulmak için gazetedeki ilanlara da baktı. (Demek ki iş için başka yolları da denemiş.)

Sahnedeki adam şarkıyı daha güzel söyledi. (Demek ki diğeri o kadar güzel söylememiş.)

Tanım Cümlesi

Bir kavram, durum, olay ya da varlığın ne olduğunu bildiren cümlelerdir. Diğerlerini de kapsayan genel anlatıma sahiptir. “Bu nedir, kimdir?” gibi sorulara cevap verir. Genellikle açıklama cümlesiyle birlikte kullanılır. Yüklemler genellikle “-dır / -dir” gibi ek alır ya da “denir, demektir” gibi sözcüklerden oluşur.

Tanım Cümlesi Örnekleri

Yıldız; belli bir kütleye sahip olan, ısı ve ışık yayan gök cisimleridir. (Yıldızın tanımı yapılmış.)

Çok anlamlılık, sözcüklerin cümledeki kullanımlarına bağlı olarak kazandığı yeni anlamlardır. (Çok anlamlılığın tanımı yapılmış.)

Aynı yazılmalarına rağmen farklı anlamlar ifade eden kelimelere sesteş (eş sesli) sözcük denir. (Eş sesli sözcüğün tanımı yapılmış.)

Yaşanmış ya da yaşanabilir olayların geniş bir zaman dilimi içinde anlatıldığı olay yazılarına roman denir. (Romanın tanımı yapılmış.)

Dikkat: Tanım cümlesi öznel ya da nesnel olabilir.

Öznel Tanım Cümlesi

Spor, kendine vakit ayırmak ve kendini iyi hissetmektir. (Sporun tanımı kişisel bir ifadeyle yapılmış.)

Nesnel Tanım Cümlesi

Origami, kağıtlara şekil verme sanatıdır. (Origami sanatının nesnel tanımı yapılmış.)

Karşılaştırma Cümlesi

Varlık, olay, durum ya da kavramların benzer veya farklı yönlerinin ortaya çıkarıldığı cümlelerdir. Karşılaştırma cümlelerinde genellikle kadar, en, gibi daha… gibi edatlardan biri bulunur.

Karşılaştırma Cümlesi Örnekleri

Öyküler kadar tercih edilmese de bazı romanlar yoğun ilgiyle karşılaşıyor.

Müziğin her türünü dinlerim ama Türk halk müziğine daha çok ilgim var.

İnce işçiliği ve manzarasının güzelliğiyle köyün en güzel eviydi.

Çalışmaya ayırdığı süre kadar dinlenmeyi de bilmeli insan.

Birçok kişi paten sürüyor ancak kimse onun kadar seri ve hızlı değil.

Olasılık Cümlesi

Bir olay ya da durumun gerçekleşme ihtimalinin olmasıdır. Öne sürülen görüşlerde kesinlik yoktur. Bu tür cümlelerde “muhtemelen, galiba, belki” gibi zarflar olabilir veya yüklemler -ecek/-acak, -dır/-dir, -meli/-malı gibi ek alabilir. Ayrıca yeterli birleşik fiiller (abil-) de olasılık anlamı katabilir.

Olasılık Cümlesi Örnekleri

Yarın geziye gidemeyeceğim çünkü yağmur yağabilir.

Ceren şu an sınavdan çıkmış olabilir.

Bu işi tek başına yapabilirsin, yeter ki kendine güven.

Sevdiğim dizi şimdi başlamıştır, kanalı açar mısın?

Varsayım Cümlesi

Bir olay ya da durumun gerçekleşmiş veya gerçekleşmemiş gibi düşünülmesidir. Başka bir ifadeyle bir şey kısa süreliğine istenildiği gibi kabul edilir. Bu tür cümlelerde “farz edelim”, “diyelim ki”, “tut ki”, “düşün ki”, “varsayalım” gibi sözcükler bulunur.

Varsayım Cümlesi Örnekleri

Elektrik kesildi diyelim, çalışmanı devam ettirebilir misin?

Bugünkü tüm işleri bitirdiğini varsayalım, erken çıkar mıydın?

Hayalindeki arabayı aldığını düşünelim, yeni bir hayalin olur muydu?

Tut ki seni de davet ettiler, düğüne yine de gelir miydin?

Düşün ki tatile gideceksin, hangi şehir olmasını isterdin?

Öneri Cümlesi

Bir problem hakkında çıkış yolu göstermek, eksikliği gidermek ya da yanlış görülen bir yeri düzeltmek için kullanılan cümlelerdir.

Öneri Cümlesi Örnekleri

Kuru fasulyenin yanında pilav olsaydı çok iyi olurdu.

Arkadaşlarının seni oyuna çağırmasını istiyorsan onlara karşı saygılı olacaksın.

Evraklarındaki eksiklikleri tamamlaman gerekir.

Arkadaş ortamında sevilmek istiyorsan önce kendin olmalısın.

Sıcak havalarda dışarı öğle vakti yerine akşam çıkmalısın.

Eleştiri Cümlesi

Bir eser, düşünce, olay ya da kişinin olumlu veya olumsuz yönlerini ortaya çıkaran cümlelerdir. Eleştiri hangi alanda yapılırsa yapılsın daha iyisi amaçlanır.

Eleştiri Cümlesi Örnekleri

Onun kitabını okuyunca dili yetkin bir şekilde kullandığına şahit olursunuz.

Anlatımındaki yavanlığa rağmen kısa cümleler kurması metnin anlaşılmasını sağlamış.

İçerik ve üslup yönünden kendini tekrar etmesi okurları hayal kırıklığına uğrattı.

Yer yer söz sanatlarına başvurması, okurları kitaba yönelmesini engelliyor.

Kapıyı çalmadan içeri girip söz istemen hem saygısızlık hem de kendini bilmemektir.

Öz Eleştiri Cümlesi

Kişinin kendisini olumsuz yönden eleştirmesidir. Öz eleştiri cümlelerinde kişi kendini ölçüp biçer. Çoğunlukla pişmanlık anlamı bildirir.

Öz Eleştiri Cümlesi Örnekleri

Son zamanlarda kırıcı konuştuğumun farkındayım.

Ağaçları budarken işi bilen birinden yardım alsaydım daha iyi olurdu.

Bu işe başladığım günler herkesle konuşsaydım başkalarının işine gelmezdi.

Zamanında buradan daire alsaydım şimdi rahat ederdim.

Bazen yalan söyleyerek sizi kandırdığımın farkındayım.

Ünlem Cümlesi

Acıma, özlem, sevinç, üzülme, şaşırma, korkma gibi herhangi bir duygu bildiren cümlelerdir. Ünlem bildiren sözcüklerden sonra ya da cümle sonunda ünlem işareti kullanılır.

Ünlem Cümlesi Örnekleri

Tüh, otobüsü kaçırdık!

Eyvah! Ev yanıyor.

Yakınma Cümlesi

Bir olay, durum ya da kişiye karşı memnuniyetsizliğin muhatabına değil de başkasına anlatılmasıdır. Kısacası şikayeti başkasına anlatan cümlelerdir.

Yakınma Cümlesi Örnekleri

Kimi insanlar ne yazık ki yalnız kendilerini düşünüyor.

İnce eleyip sık dokuduğum ödevimi kabul etmemelerine anlam veremiyorum.

Yıllardır bu şirkette çalışıyorum, biri beni çağırıp da bir sorunun var mı diye sormadı.

İnsan küçük bir hata yapınca işten çıkarılır mı kardeşim?

Kaç hafta geçti komşunun tadilat gürültüsü hâlâ devam ediyor.

Pişmanlık Cümlesi

Birinin yaptığı işten duyduğu üzüntüdür. Kişi geçmişe dair üzüntü veya rahatsızlığını dile getirir.

Pişmanlık Cümlesi Örnekleri

Bu kadar kırıcı konuştuğum için ügünüm.

Böyle olacağını bilseydim onu davet etmezdim.

Bu masaya geçmeseydik keşke, diğeri daha temizdi.

Çaydanlığı devireceğimi bilseydim tutmazdım bile.

Bu denli büyük konuşmamalıydım, işin ucunda tükürdüğünü yalamak var.

Üzülme Cümlesi

Üzülme duygusu içeren cümlelerdir. Kişi kendiyle ya da başka bir olay veya durumla ilgili üzüntüsünü dile getirir. Geniş kapsamlı bir konu olan üzülme cümlesi aynı zamanda pişmanlığı içerir.

Üzülme Cümlesi Örnekleri

Ne yazık ki ayrılık vakti geldi.

Olayların bu yönde ilerlemesine üzüldüm.

Keşke beni de etkinliğe davet etseydin.

Böyle olacağını bilseydim ona saygısızlık etmezdim.

Ön Yargı Cümlesi

Bilgi sahibi olmadan bile bir olay, durum ya da varlık hakkında olumlu veya olumsuz görüş bildirmektir. Ön yargı cümlesinde sonuç belli değildir ancak iyi veya kötü yönde kabul edilir.

Ön Yargı (Peşin Hüküm) Cümlesi

Öve öve bitiremediği kitabı kimse beğenmeyecek.

Göreceksiniz, beni bugün hiç aramayacak.

Bunu arkadaşım söylüyorsa mutlaka doğrudur.

O, pasta dağıtılan her etkinliğe mutlaka katılır.

Soru Cümlesi

Doğrudan ya da dolaylı olarak cevap bekleyen cümlelerdir. Soru işaretiyle biter. Genellikle neden, niçin, niye, ne zaman, ne kadar, nasıl, hangi, kim, nereye, nerede, kime, ne, ne ile, mi… gibi soru sözcükleriyle oluşur.

Soru Cümlesi Örnekleri

Yarınki fuara hangi şair katılacak?

Duvarı kimin çizdiğini gördün mü?

Eserlerindeki kişileri nasıl seçiyor?

Türkçe yazılısı hangi gün olacak?

Öykülerinde hangi konuyu seçiyorsun?

Dikkat: Bazı cümleler çok benzemesine rağmen soru cümlesi sayılmaz. Bunlara dikkat etmek gerekir.

Örnekler

Bunu kimin yaptığını bilmiyorum.

Bana ne sorduğunu hatırlamıyorum.

Örneklendirme Cümlesi

Bir düşünceyi ispatlamak, somutlaştırmak, okuru ikna etmek veya düşüncenin inandırıcılığını artırmak için verilen örneklerdir. Tanıma bakınca birçok yazı türünde (deneme, makale, fıkra…) kullanılabileceği anlaşılır.

Örneklendirme Cümlesi Örnekleri

Mersin’de birçok tarihi ve turistik yer vardır: Kız kalesi, Silifke Kalesi, Cennet Cehennem Obrukları, Astım Mağarası, Eshab-ı Kehf mağarası…

Bazı dil bilgisi konusu oldukça basittir: isim, sıfat, zamir, edat, bağlaç, ünlem…

Mağazadan birçok kıyafet aldık: pantolon, kazak, gömlek…

Okuldaki kütüphanede bazı kitap türlerine ağırlık verilmiştir: öykü, roman, şiir, destan…

Abartı Cümlesi

Bazen şiirlerde, romanlarda, deneme ya da günlük konuşmalarda abartı cümlesine yer veririz. Bunlar birer söz sanatı olup anlatımın süslü olmasını sağlar.

Abartı Cümlesi Örnekleri

Yarın sizlerle dışarı çıkamayacağım çünkü dünya kadar ödevim var.

Doğum günü partisi o kadar kalabalıktı ki iğne atsan yere düşmez.

Televizyonda istediği programı açmazsan kıyameti koparır.

Toplantıda kendisiyle dalga geçilince utancından yerin dibine girdi.

Ne olduğunu anlayamadığım sıkıntı beni yiyip bitirdi.

Geçiş ve Bağlantı İfadeleri

İki düşünceyi birbirine birbirine bağlayan ifadelerdir. Bir yargıdan diğerine geçişi ya da bağlantıyı sağlar. Geçiş ve bağlantı ifadeleri olumlu ve olumsuz yargıları birbirine bağlar ya da farklı görüşler arasındaki geçişi sağlar. Bunlar genellikle ama, fakat, lakin, halbuki, yalnız, oysaki, bundan böyle, ancak, ne var ki, demek ki, başka bir deyişle, son olarak, çünkü, üstelik, hatta, özellikle, böylece, sonuçta, kısacası, o halde… gibi sözcüklerden oluşur.

Geçiş ve Bağlantı İfadesi Örnekleri

Çalışmaların bir an önce tamamlanmasını istiyorlar ancak bir ihtiyacımız var mı diye kimse sormuyor.

Yolda hiç durmadan ilerledik fakat araba Kayseri yolunda arızalandı.

Konuşmamı bitirmeden önce son olarak şunu diyebilirim: Birbirinizi asla üzmeyin.

Piknik alanına ben de gittin ne yazık ki burada hoş bir manzarayla karşılaşmadım.

Ufkunu genişletmek istiyorsan çok gezmeli ve etkileşimde bulunmalısın demek ki sosyalleşmenin bu yönde olumlu bir etkisi var.

Cümle Oluşturma

Cümledeki ifadelerin anlamlı ve kurallı bir sıra içinde verilmesidir. Bazen farklı bir ya da iki türlü sıralama yöntemi olsa da kurallı bir cümlede yüklemin sonda olmasına dikkat etmek gerekir. Örneğin karışık olarak verilen bir cümlenin sıralaması şu şekilde olsun: “ağlamaya başladı salondakilere bağırıp yapılan eleştirilere dayanamadığı için” Bu cümleyi kurallı ve ve doğru bir şekilde şöyle sıralayabiliriz: “Yapılan eleştirilere dayanamadığı için salondakilere bağırıp ağlamaya başladı.”

Çözümlü Örnek Soru

Otobüs geciktiği için yolcular firmayı arayıp şoförü şikâyet etti.

( I ) yolcular

( II ) şikayet etti.

( III ) şoförü

( IV) otobüs geciktiği için

( V ) firmayı arayıp

1) Yukarıda numaralandırılmış sözcüklerle kurallı ve anlamlı bir cümle oluşturulacak olsaydı sıralama nasıl olurdu?

Cümle Tamamlama

Cümlenin anlam bütünlüğüne uygun olarak tamamlanmasıdır. Aşağıda noktayla belirtilen yere yoruma dayalı olarak farklı ifadeler getirilebilir. Parantezle verilen ifade de bunlarda biri olabilir.

Cümle Tamamlama Örnekleri

Her ne kadar olumlu eleştirilerinin olduğunu söylese de bunlar ancak ………………. (bir elin parmaklarını geçmez.)

Evimizin dibine yeni bir bina yapılacak………….. (penceremin manzarası kesilecek.)

Gerçek ve Kurgusal Cümleler

Günlük yaşamda karşılaşabileceğimiz olayları gerçek, hayal ürünü olan olaylar kurgusal cümlelerdir. Gerçek cümleler genellikle roman ya da öykü gibi günlük yaşamda karşılaşabileceğimiz olay yazılarında görülürken kurgusal cümleler efsane, masal gibi gibi metinlerde görülür.

Gerçek ve Kurgusal Cümle Örnekleri

Kahvaltı yapmak üzere terasa çıkıp masaya geçti. (Gerçek Cümle)

Kahvaltı yapmak için terasa çıktı, yorgun düşmüş masaya doğru ilerledi. (Kurgusal Cümle)

Gece uyuyamadığı için kalkıp odasında biraz kitap okudu (Gerçek Cümle)

Gece uyuyamadığı için kalkıp raftaki kitapların alaylı bakışlarını gözlemledi. (Kurgusal Cümle)

Dikkat: Yukarıdaki örneklerde görülüğü gibi kurgusal cümlelerde genellikle kişileştirme ya da konuşturma söz sanatı kullanılır.

Anlamca Çelişen Cümleler

Birden çok yargı, olay ya da durum arasında tutarsızlığı bildiren cümlelerdir. Çelişkili ya da karşıt durumlardan bahseden bu tür cümlelerde amaç zıt anlamlı yargıları bulmaktır.

Anlamca Çelişen Cümle Örnekleri

Atasözleri

Cümle şeklinde kalıplaşmış yargılardır. Yani sözcükler çıkarılamaz veya değiştirilemez. Bir toplum ya da kültürün tecrübeleri sonucu oluşur, içinden çıktığı kültürün anlayış ve inanışını yansıtır. Belli bir mesaj (ileti) bildirir, özlü anlatıma sahiptir. Genellikle mecaz anlamlı olsa da gerçek anlamlı olan atasözleri de vardır. Nasihat veren, bir tecrübeyi aktaran, değer yargılarını ya da anlayışı aktaran atasözleri vardır.

Atasözleri Örnekleri

Aslan yattığı yerden belli olur: Birinin bulunduğu yerin düzeni onun kişiliği hakkında bilgi verir.

Bakarsan bağ olur, bakmazsan dağ olur: Bir işte gereken önemi verirsen, emek harcarsan iyi sonuçlar elde edebilirsin. Yoksa herhangi bir faydası olmaz.

Çanağa ne doğrarsan kaşığında o çıkar: Bir insan kendisi için nasıl hazırlık yapmışsa gelecekte sadece onun karşılığını alır.

Duvarı nem, insanı gam yıkar: Nemli bir ortam duvarı nasıl olumsuz etkilerse keder de insanı o denli etkiler.

Görünen köy kılavuz istemez: Bazı olay veya durumlar vardır ki saklanmaya çalışılsa da başarılı olunamaz.