Türkçe dersinin en keyifli ve basit konularından biridir. Günlük yaşamda insanlar arası iletişimde kullanılabilir olduğu için işlevsel bir özelliğe de sahip. Ayrıca sınavlarda ve seneye LGS’de çıkma ihtimalinin yüksek olması, konuyu oldukça önemli bir yere taşımıştır.
Peki; o zaman cümlede anlam nedir, cümlenin anlamı nasıl değerlendirilir? İşte; basitleştirilmiş anlatım, püf noktaları ve önemli örnekleriyle 7. sınıf cümlede anlam konu anlatımı:
“Cümlede Anlam” konusu oldukça basit olmasına rağmen alt başlıklarının fazla olması sık sık tekrar yapmanızı ve test çözmenizi gerektiriyor. Bu nedenle aşağıdaki konu anlatımını dikkatle okuduktan sonra sitede yayımladığım soruları da çözmenizi öneririm. İşte, 7. sınıf cümlede anlam konu anlatımı:
- Kanıtlanabilirliğine (Anlatımına) Göre Cümleler: Öznel ve Nesnel Cümleler, Doğrudan ve Dolaylı Anlatım.
- Cümleler Arası Anlam İlişkisi: Amaç – Sonuç, Neden – Sonuç, Koşul – Sonuç, Yakın Anlamlı Cümleler, Karşıt Anlamlı Cümleler ve Örtülü Anlam.
- Taşıdığı Anlama Göre Cümleler: Tanım, İçerik (Konu), Üslup Cümleleri, Aşamalı Durum Belirten Cümle, Karşılaştırma, Olasılık, Varsayım, Öneri, Tasarı, Eleştiri ve Öz Eleştiri Cümleleri.
- Cümlede Ağır Basan Duygu: Yakınma, Sitem, Pişmanlık, Hayıflanma, Küçümseme, Azımsama, Ön Yargı, Beğenme, Beklenti, Gerçekleşmemiş Beklenti, Özlem, Kaygı, Şaşırma ve Kararsızlık Cümleleri.
7. Sınıf Cümlede Anlam Konu Anlatımı
A) Kanıtlanabilirliğine (Anlatımına) Göre Cümleler
1) Öznel Cümle
Doğruluğu ispatlanamayan yargılardır. Kişisel görüşler, yorumlar, değerlendirmeler içeren ve kanıtlanamayan ifadelerdir.
Öznel Cümle Örnekleri:
Nasıl ki çiçekler, içinde bulunduğu bahçeden soyutlanamıyorsa eserler de çağın anlayışından ayrı düşünülemez. (Eserler kimine göre çağın anlayışından ayrı düşünülebilir. Hatta yenilikçi yazarlar çağın ötesinde olabilir.)
İnsanda ikinci kez okuma isteği uyandıran bir kitap, yazarı için en büyük mutluluk kaynağıdır. (Başka biri için yoğun anlatıma sahip olması, kimine göre çağına tanıklık etmeyi başarmış bir kitap yazarı için en büyük mutluluk kaynağı olabilir.)
Üniversite arkadaşım Orhan’la tesadüfen karşılaşınca hüznün ve mutluluğun iç içe geçtiği bir duygu içindeydim. (Hissettiği duyguyu ispatlayamaz.)
Hayallerinin peşinde gitmek istiyorsan öncelikle alışkanlıklarını değiştirmen gerekir. (Hayallerin peşinde gitmek kimine göre önce planlı çalışmak, kimine göre verimli olmak, kimine göre de çok okuyup kendini geliştirmekle mümkündür.)
Romanın içeriği beni oldukça etkilemişti. (Sözü edilen romanın içeriği kimini etkileyebilir, kimini etkilemeyebilir.)
2) Nesnel Cümle
Doğruluğu ispatlanabilen yargılardır. Kişisel görüşler, yorumlar ve değerlendirmeler içermez. Kanıtlanabilen ifadelerdir.
Nesnel Cümle Örnekleri:
Tek okunuşta kendini açıkça ele vermeyen kitaplar kapalı anlatıma sahiptir. (Kapalı anlatım hakkında açıklama yapılmıştır.)
Söz sanatlarından yoksun eserler ancak makale gibi nesnel yapıtlarda görülür. (Makalelerde nesnel ifadelerin olduğu ispatlanabilir.)
Kırlangıçların havada oldukça uzun süre kalabilmesi ve hızlı olması böcek avında avantajlı duruma gelmesini sağlar. (Makale türündedir ve kişisel ifade içermemiştir.)
Hazırlık aşamasındaki kitabında yazım ve noktalama hatalarını bulup düzeltmesi için Türkçe öğretmeni arkadaşının yanına gitti. (Olanı olduğu gibi anlatmış, kişisel görüş içermemiş.)
Bu kitap iletişim sorunlarını örnekleriyle anlatmış. (Kitapta ne anlatıldığını kişisel görüşlerine yer vermeden belirtmiş.)
3) Doğrudan ve Dolaylı Anlatımlı Cümleler
Bir sözün hiç değiştirilmeden, söylendiği gibi aktarılmasına doğrudan anlatım; üzerinde değişiklik yapılarak aktarılmasına dolaylı anlatım denir.
Doğrudan ve Dolaylı Anlatım Örnekleri:
Ev işleriyle uğraşmaktan kendime vakit ayıramıyorum, dedi. (Doğrudan)
Araba lastiğinin patlamasıyla çatıdaki kuşların birden havalandığını söyledi. (Dolaylı)
Bana: “Önemli olan hata yapmamak değil, hatalarından ders almaktır.” derdi. (Doğrudan)
Ekip çalışmasında üyelerin birbirlerine karşı anlayışlı olmaları gerektiğini vurguladı. (Dolaylı)
Sosyal medyaya ayrılan zaman kitap okumaya göre fazlaysa kültürel ilerlemeden bahsedilemez. (Doğrudan)
Bardaktan boşanırcasına yağan yağmur yüzünden bulunduğu yerde bir süre kaldığını söyledi. (Dolaylı)
Babam: “Alışverişe gitmeden önce ihtiyaç listesini hazırla.” dedi. (Doğrudan)
Herhangi bir konuda araştırma yapmam için internetin dışında kütüphane arşivlerinden de faydalanabileceğimi belirtti. (Dolaylı)
B) Cümleler Arası Anlam İlişkisi
1) Amaç Sonuç Cümlesi
Bir işin yapılma amacı ve buna bağlı sonucunun bildirildiği cümlelerdir. Bu tür cümleler “amacıyla” ifadesiyle okunmaya uygundur. Bu yöntemle kolaylıkla bulabilirsiniz.
Amaç Sonuç Cümlesi Örnekleri:
Motordan gelen sesin nedenini bulmak için servise gittim. (Bulmak amacıyla)
Öğretmenimin gözüne gireyim diye çok uğraştım. (Öğretmenimin gözüne girmek amacıyla)
Yemeklik malzemeleri almak üzere markete gitti. (Yemeklik malzemeleri almak amacıyla)
Yeni yazarları cesaretlendirmek amacıyla söyleşi günü düzenliyor.
2010 yılında usta yazarla bir röportaj yapmak üzere İstanbul’a gitmiştim. (Röportaj yapmak amacıyla)
Sokak hayvanları üşümesin diye belli mesafelerde yuva kurmuşlar. (Sokak hayvanlarının üşümemesi amacıyla)
2) Neden (Sebep) Sonuç Cümlesi
Bir işin yapılma gerekçesi (nedeni) ve buna bağlı sonucun bildirildiği cümlelerdir. Bu tür cümlelerde neden, sebep, gerekçe ilgisi kurulur. O yüzden “neden, niçin?” sorusuna cevap verir.
Neden Sonuç Cümlesi Örnekleri:
Verdiği bilgiler sıklıkla ihtiyaç duyulduğu için eseri baş ucu kitabı niteliğinde. (Eseri neden baş ucu kitabı niteliğinde? Çünkü verdiği bilgilere sıklıkla ihtiyaç duyulur.)
O yıllarda çok kitap okuduğumdan bugün eser değerlendirmeleri yapabiliyorum. (Eser değerlendirmesi yapamamasının nedeni, o yıllarda çok kitap okumasıdır.)
Toplantıya katılmadığı için alınan kararlar hakkında bilgisi yok. (Alınan kararlar hakkında bilgisinin olmamasının nedeni, toplantıya katılmaması)
Ilıman iklim ve sulak alanlarda böceklere rastlandığı için onlarla avlanan kırlangıçlar görülebiliyor. (Kırlangıçların görülmesinin nedeni böceklerin olması.)
Uçağımız rötar yaptığı için Adana’ya akşam saat 8’de vardık. (Adana’ya akşam 8’de varmalarının nedeni, uçağın rötar yapması.)
İş başvurusundan herhangi bir sonuç alamadığından umudu kırılmış. (Umudunun kırılmasının sebebi, iş başvurusundan herhangi bir sonuç alamamasıdır.)
3) Koşul (Şart) Sonuç Cümlesi
Bir işin ya da durumun gerçekleşmesinin başka bir etkene bağlı olduğunu ifade eden cümlelerdir.
Koşul Sonuç Cümlesi Örnekleri:
Tüm engellemelere rağmen ilerlemek için uğraşıyorsan yakında söyleyebileceğin bir başarı hikâyen olacaktır. (Yakında söyleyebilecek bir başarı hikayesinin olması, ilerlemek için uğraşması koşuluna bağlı.)
Okur, kitapta kendinden bir şeyler buldu mu eserin kalıcılığından söz etmek mümkündür. (Eserin kalıcılığından söz etmenin koşulu, okurun kitapta kendinden bir şeyler bulmasıdır.)
Şiir her okunduğunda farklı tatlar veriyorsa anlam derinliğine sahip demektir. (Şiirin anlam derinliğine sahip olması, her okunduğunda farklı tarlar vermesine bağlı.)
Okurlarım kitabımı bir çırpıda bitirebiliyorsa amacıma ulaştığımı söyleyebilirim. (Amacına ulaşmasının koşulu, okurların kitabı bir çırpıda bitirebilmesidir.)
Benden özür dilemezse asla onu affetmeyeceğim. (Affetmesinin koşulu özür dilemesidir.)
4) Yakın Anlamlı Cümleler
Anlam bakımından birbirlerine yakın olan cümlelerdir. Bu cümleler birbirini destekleyecek niteliktedir.
Yakın Anlamlı Cümle Örnekleri:
1. Önemli olaylar toplumu etkilerken toplumsal özellikler de edebi eserlerde yer edinir.
1. Toplumu etkileyen bir olay edebiyatta kendini gösterir.
1. Edebiyat eserleri toplumdan ayrı düşünülemez.
2. “Mersin, Türkiye’de İzmir’den sonra 2013’te Akdeniz Oyunları’na ev sahipliği yapan 2. ildir.”
2. Türkiye’de Akdeniz Oyunları’na ev sahipliği yapan ilk iki il, sırayla İzmir ve Mersin’dir.
3. Farklı iki olayda aynı yöntemi kullanıyorsan kendini geliştirdiğin söylenemez.
3. Tecrübe, farklı yolları denenerek elde edilir.
4. Süslü anlatıma sahip kitaplar ilk okunuşta hemen anlaşılmaz.
4. Söz sanatlarının çok olması kitabının anlaşılırlığına gölge düşürmüş.
5) Karşıt Anlamlı Cümleler
Anlam bakımından birbirine ters düşen cümlelerdir. Bu tür cümleler birbirleriyle çelişir.
Karşıt Anlamlı Cümle Örnekleri:
1. Bir sanatçının kendini kültüründen soyutlaması mümkün değildir.
1. Kalıcılığa ulaşmak isteyen bir sanatçının ulusal değil, evrensel temalar işlemesi gerekir.
2. Sen kendini değiştirmedikten sonra mekân değiştirsen neye yarar?
2. Yeni bir hayata başlamak istiyorsan başka eve taşınmalısın.
3. Yüz kelimelik şiirde yüz tane özellik arayan insan vardır. Hâlbuki bin kelimelik bir şiir bile bir tek güzellik için yazılır.
3. Bir eseri oluşturan her bir parça, bütünün içinde kendini bulur. Onları ayrı ayrı değerlendirmemek gerekir.
4. Eleştirmenlerin önerilerini baskı, okurların isteklerini yönlendirme olarak gören bir sanatçıdan kendini geliştirmesi beklenebilir mi?
4. Başkalarının düşüncelerine kulak vermeyen biri yerinde sayıyor demektir.
6) Örtülü Anlam
Cümlenin ifade ettiği anlamın dışında başka anlamlar da taşımasıdır.
Örtülü Anlam Örnekleri:
Bayramda köylülerini de ziyaret etmiş. (Başkalarını da ziyaret etmiş.)
Akıllı ve uslu ol ki çevrende daha çok sevilesin. (Çevresinde fazla sevilmiyor.)
Cengiz yine beni dinlemeden dükkândan ayrıldı. (Cengiz daha önce de dükkândan ayrılmış.)
Onun sözlerine artık inanmayacağım. (Onun sözlerine daha önce inanmış.)
Bu testi sadece sen çözeceksin. (Testi başkası çözmeyecek.)
C) Taşıdığı Anlama Göre Cümleler
1) Tanım Cümlesi
Bir varlık, kavram, olay ya da durum hakkında en genel ifadeyle bilgi vermektir ancak tanım cümlelerinin sonunda “-dır/-dir” gibi ek ya da “denir” sözcüğü kullanılır.
Tanım Cümlesi Örnekleri:
Dizelerdeki ilk harflerin yukarıdan aşağıya doğru okunmasıyla anlamlı sözcük ya da sözcüklerin ortaya çıkmasıdır akrostiş türü şiir.
2) İçerik (Konu) Cümlesi
Bir metnin (hikâye, roman, masal; deneme, fıkra…) konusudur. “Metinde ne anlatılıyor?” sorusunun cevabıdır.
İçerik Cümlesi Örnekleri:
Yapıtlarında ünlü biri yerine hayatın her alanında görülebilecek bir insanın yaşamı ele alınmış.
Gündelik hayattan ilham alan röportajlarda bir bakmışsınız sahil kasabasında balıkçıyla ya da bir seyyar tatlıcıyla sohbet ediyor.
Yazar, belli yörelerin kendilerine özgü olan balık yemeklerinin tariflerini bir araya getirerek “Balık Yemekleri” adlı kitabını hazırladı.
Konu cilt olunca güzellik sırları da kitapta ihmal edilmemiş tabii ki.
Romanda, ailesine yalan söyleyen bir gencin zamanla yaşadığı pişmanlığı anlatılıyor.
3) Üslup (Biçem) Cümlesi
Bir sanatçının eserini dile getirme şeklidir. Başka bir ifadeyle metin yazarlarının dili kullanma biçimidir. Bu tür cümlelerde genellikle şu ifadeler kullanılır: açık, anlaşılır, yoğun, mecazlı, duru, yalın, sade ve iğneleyici dil, ikilemelere yer verme, kendini tekrar etme, sözü gereksiz yere uzatma, kelime oyunlarına yer verme…
Üslup Cümlesi Örnekleri:
Kitapta geçen olaylar insanın yüreğini sızlatacak kadar etkileyici bir üslupla yazılmış.
Halkın anlayabileceği bir dille yazılmış olan bu kitap gerçek bir şaheser.
Türk töresinden kesitler sunan yapıt, bunu yaparken masalsı bir dil kullanmış.
Onun eleştirileri fazla detaylara inmeyen bir anlatıma sahip.
Romanında köy yaşamını anlatırken son derece yalın ve akıcı bir dil kullanmış.
Gösterişten uzak ve yalın bir dille hazırladığı röportajları, taşradaki hayatı göstermesi bakımından da oldukça etkileyici.
4) Aşamalı Durum Bildiren Cümleler
Bir olay veya durumun kademe kademe daha iyiye veya kötüye gittiğini anlatan cümlelerdir. Bu tür cümlelerde şu ifadeler bulunur: günden güne, gittikçe, zamanla, günbegün, yavaş yavaş, gün geçtikçe, her geçen gün, giderek,
Aşamalı Durum Bildiren Cümle Örnekleri:
Yediklerine dikkat etmediği için her geçen gün kilo alıyordu.
Sınav heyecanı her geçen gün daha çok artıyordu.
Akşamki göktaşı önce ışık saçtı, sonra yavaş yavaş gözden kayboldu.
Mersin’deki sahiller her yıl biraz daha kalabalıklaşıyor.
Doktorun önerilerine kulak verince günden güne kendine gelmeye başladı.
Şiiri okuya okuya sonunda ezberleyebilmiş.
5) Karşılaştırma Cümlesi
Varlık, olay, durum ya da kavramlar arasındaki benzer veya farklılıkları ortaya koyan cümlelerdir. Bu tür cümlelerde çoğunlukla şu sözcükler kullanılır: göre, kadar, en, daha, gibi…
Karşılaştırma Cümlesi Örnekleri:
Buranın rakımı merkeze göre daha yüksekmiş.
Uçak kadar hızlı giden toplu taşıma aracı yok.
Düğündeki en pahalı takıyı gelinin ailesi takmış.
Çocuğunuz geçen seneye göre daha sessiz.
Sömestr tatilinde kitap okurken yaz tatilinde gezmeyi sever.
6) Olasılık Cümlesi
Bir olay veya durumun ihtimale dayanarak anlatılmasıdır. Kesinlik anlamı taşımaz.
Olasılık Cümlesi Örnekleri:
Bilgisayar çalışmıyor, herhalde kabloda sorun var.
Üzüntüsünün kaynağı sağlık sorunları olmalı.
Galiba bize gelmeyecekler.
Kutudaki yumurtalar kırılmış olabilir.
Belki bu yazılıdan yüksek not almayı başarırım.
7) Varsayım Cümlesi
Bir olayın gerçekleşmiş veya gerçekleşmemiş olarak düşünülmesi, kabul edilmesidir. Bu tür cümlelerde “tut ki, düşünelim, farz et, diyelim ki…” gibi sözcükler bulunur.
Varsayım Cümlesi Örnekleri:
Diyelim ki hava rüzgârlı, o zaman açık havada durabilir miydin?
Tut ki sorusu olan biri parmak kaldırdı.
Hava sıcaklığının mevsim normallerinin üstüne olduğunu farz edelim.
Farz edelim televizyonda hiçbir kanal çıkmıyor, müşteri hizmetlerini araman gerekmez mi?
İş başvurusu yaptığın şirketin seni kabul ettiğini düşün, şimdiki işinden nasıl ayrılırsın?
8) Öneri Cümlesi
Bir sorun veya durumun çözümü hakkında öne sürülen görüşlerdir.
Öneri Cümlesi Örnekleri:
Optik forma kodlama yaparken dikkatli olmalısın.
Anneler Günü kutlamasında şiirin dışında başka etkinlik de olmalı.
Dükkâna gelen eşyaları kolilerden çıkaralım diyorum.
Yazıların hakkındaki eleştirilere kulak verirsen kendini geliştirebilirsin.
Bir internet sitesi kuracaksan ziyaretçilere özgün içerikler sunacaksın.
Sabahleyin dinç uyanmak istiyorsan akşam erken uyumalısın.
9) Tasarı Cümlesi
Birinin gelecekte yapmayı düşündüğü planlardır. Bu tür cümlelerde “düşünüyorum, planlıyorum, tasarlıyorum…” gibi yüklemler ya da gelecek zaman kip eki almış fiiller (gideceğim, yapacağım, anlatacağız…) bulunur.
Tasarı Cümlesi Örnekleri:
Birkaç gün sonra ağaçtaki tüm portakalı toplayıp satmayı planlıyorum.
Yemekten sonra arkadaşlarımın yanına gideceğim.
Bu sene konu anlatım kitabı hazırlamayı düşünüyorum.
Toplantıda kısa bir konuşma yapma niyetindeyim.
Bu kış, yüksek lisansa tekrar başvuracağım.
Önümüzdeki hafta domates ekmeyi düşünüyorum.
10) Eleştiri Cümlesi
Bir olay, insan, görüş veya eseri olumlu ya da olumsuz yönden değerlendirmektir. Eserler üzerinden yapılan eleştirilerde amaç eserin hak ettiği değere ulaşmasını sağlamak, eserin tanıtımını yapmak ve sanatseverleri aydınlatmaktır.
Eleştiri Cümlesi Örnekleri:
Yazarın dili kullanmadaki başarısı içeriğin önüne geçmiş.
Şiirleri her okunduğunda farklı tatlar bırakabilecek kadar yoğun bir anlatıma sahip.
Çoğu yönetmenin ticari kaygıyla iş yapması filmlerin basitleşmesine neden oluyor.
Yazarın anlatımında sıradanlığın olması onun yetkinliğe ulaşmadığını gösteriyor.
Bu roman sürükleyicilikten yoksun kalmış.
İnsanları kendi görüşlerin doğrultusunda yönlendirirsen yapıcı olamazsın.
11) Öz Eleştiri Cümlesi
Bir insanın kendiyle ilgili (huy, alışkanlık, davranış…) olumsuz değerlendirme yapmasıdır.
Öz Eleştiri Cümlesi Örnekleri:
Mantıklı olan bir düşünce, kendi doğrularımızla örtüşmüyorsa tepki gösterebiliyoruz.
Soruları okurken dikkat etmediğim için yanlışım çok oldu.
Son zamanlarda sinirli olduğum için arkadaşlarımı kırdığımın farkındayım.
Şiir okurken gereksiz yere heyecanlandığımın farkındayım.
Son romanımın kurgusu daha sağlam olabilirdi.
Düşünmeden konuşup seni üzdüm.
D) Cümlede Ağır Basan Duygu
1) Yakınma Cümlesi
Bir insana veya içinde bulunulan ortama duyulan kırgınlık, kızgınlık ya da şikâyetin başkasına ifade edilmesidir.
Yakınma Cümlesi Örnekleri:
Bugüne kadar hangi sözünü tuttu ki bunu da tutsun?
Alt kattaki komşunun gürültüsü hiç eksik olmaz.
Deneme sınavında olan arkadaşlarını hiç düşünmeden gürültü yapıyorlar.
Daha ilk günden anlatmama rağmen kimse kurallara uymuyor.
Çalışma grubunda olan bazı arkadaşlar hiçbir sorumluluğu üstlenmiyor.
Evin tüm işlerini üzerime attıkları için kendime vakit ayıramıyorum.
2) Sitem Cümlesi
Birine olan kırgınlık, kızgınlık veya şikâyetin yine o kişiye söylenmesidir.
Sitem Cümlesi Örnekleri:
İşlerini zamanında yapmayı alışkanlık haline bir türlü getiremedin.
Kutlamayı anlarım ama insan düğününe çağırmaz mı?
Sıkıntılarımın olduğunu bildiğin günden beri beni aramadın.
Akşama kadar senin için uğraştım ama bir teşekkürü bile fazla gördün.
Son zamanlarda bana karşı çok ilgisizsin.
Aç olduğumu bile bile bana yemek ayırmadın.
3) Pişmanlık Cümlesi
Birinin yaptığı işten duyduğu üzüntüdür.
Pişmanlık Cümlesi Örnekleri:
Bilseydim bu şekilde davranacağını onu çağırmazdım.
Otelden memnun kalmadım, keşke buraya gelmeseydim.
Ona iş yerinde bu kadar fazla yetki vermemeliydim.
Ona borç para vermeseydim, peşine düşmek zorunda kalmazdım.
Keşke gösteriye gitmeseydim, çok sıkıldım.
Onun dediklerini neden yaptım ki?
4) Hayıflanma Cümlesi
Bir kişinin yapamadığı işten dolayı duyduğu üzüntü.
Hayıflanma Cümlesi Örnekleri:
LGS’ye iyi çalışsaydım şimdi böyle olmazdı.
Zamanında buradan arsa alsaydık şimdi birkaç dairemiz olurdu.
Karşılaştığım ilkokul arkadaşımın telefon numarasını keşke alsaydım.
Fırsatım varken onunla konuşmalıydım.
Keşke geçen sene İngilizce dersi alsaydım.
İmkânım varken tura katılmalıydım.
5) Küçümseme Cümlesi
Bir olay veya varlığı nitelik yönünden yetersiz görmektir.
Küçümseme Cümlesi Örnekleri:
Bilgisayarla uğraşıyorsun diye kendini programcı mı sandın?
Sen kim bu yemeği yapmak kim?
O ne anlar eğlenceden?
Başka şehirde kendi ayaklarının üzerinde duracakmış.
Kusura bakma da edebiyata ilgin var diye kendini yazar sanma.
6) Azımsama Cümlesi
Bir varlık ya da durumun niceliksel (ölçülebilir) yönden yetersiz görülmesidir. Genellikle sayılarla yapıla ölçüm sonucunda memnuniyetsizlik dile getirilir.
Azımsama Cümlesi Örnekleri:
Bu tenceredeki yemek kime yetecek?
Yarım saatte sadece bir odayı mı temizleyebildin.
Koca evin boyası için yalnızca iki kişi mi geldi?
Çok susadım, yarım litrelik su bana yetmez.
Ağır şartlara rağmen bu kadar mı ücret ödeyeceksin?
7) Ön Yargı (Peşin Hüküm) Cümlesi
Bir kişi, olay, durum veya eser hakkında bilgi sahibi olmadan sonuçları hakkında olumlu ya da olumsuz görüş belirtmektir.
Ön Yargı Cümlesi Örnekleri:
Bugün yine şiir okuyacak ama kimse ilgiyle dinlemeyecek.
Küçüklükten beri yüzmekten korkan biriydi, eminim bundan sonra da böyle olacaktır.
Onun için istediğin kadar uğraşsan bile yaptıklarının değeri bilinmez.
Eminim, okuduğun kitabı anlat desem anlatamaz.
Büyük bir hevesle oynamaya gitti ama çabuk sıkılacak.
8) Beğenme Cümlesi
Bir durum, varlığın, olay ya da eserin hoşa gittiğini veya takdir edildiğini anlatan cümlelerdir.
Beğenme Cümlesi Örnekleri:
Müziklerinde insanı derinden etkileyen ritim var.
Yeni aldığımız mobilyanın işçiliğine diyecek yok.
Adamın yaptığı maket gemiler gerçeklerini aratmayacak kadar detaya sahip olurdu.
Bir ev; işçiliğiyle, manzarasıyla ancak bu kadar olurdu.
Anlatımının sadeliği ve akıcılığı kitabın daha ilk sayfalarında kendini belli ediyor.
Yazarın kurgulamadaki başarısı kitabın sürükleyiciliğini arttırmış.
9) Beklenti Cümlesi
Bir iş veya olayın olumlu ya da olumsuz yönde gerçekleşme ihtimalinden bahsetmektir. Bu tür cümlelerde yüklemler çoğunlukla “umuyorum, zannediyorum, beklerim, düşünüyorum…” gibi sözcüklerden oluşur.
Beklenti Cümlesi Örnekleri:
Ödevlerinizi zamanında bitireceğinizi umuyorum.
Benden habersiz iş yapacağını zannetmiyorum.
Ondan içten bir özür beklerim.
İş yerinde yaşadıklarını bana eksiksiz olarak anlatırsın diye düşünüyorum.
10) Gerçekleşmemiş Beklenti Cümlesi
Beklenen bir işin veya olayın gerçekleşmediği anlamını taşıyan cümlelerdir.
Gerçekleşmemiş Beklenti Cümlesi Örnekleri:
Bana bakıp gülünce olanları anlatırsın diye düşünmüştüm.
Bu habere sevineceğini zannediyordum.
Bana karşı dürüst olmasını beklerdim.
Bu ödevden iyi puan alacağımı ummuştum.
Keklerden bana da ikram etmesini beklerdim.
11) Özlem Cümlesi
Bir insana, yere veya ortama tekrar kavuşma isteğini dile getiren cümlelerdir.
Özlem Cümlesi Örnekleri:
Çocukluğumun geçtiği sokak burnumda tütüyor.
Nerede o gençlik yılları?
Eskiden arkadaşlık ilişkileri daha anlamlıydı.
Üniversite yıllarımı düşündükçe duygulanıyorum.
Bir yolunu bulup köyümü görebilsem.
12) Kaygı (Endişe) Cümlesi
Bir olayın sanki olumsuz yönde gelişeceğine veya sonuçlanacağına dair görüşlerdir. Başa gelmesi istenmeyen öngörüler vardır ancak henüz kesinleşmemiştir.
Kaygı Cümlesi Örnekleri:
Bu saate kadar eve gelmesi gerekirdi, ya başına bir iş gelmişse?
Kayıt için gerekli evraklarda eksiklik varsa?
Son zamanlardaki durgunluğu beni tedirgin ediyor.
Sınav iyi geçti ama ya yanlış kodlama yaptıysam?
Bana geri dönüş yapmaları gerekirdi, başvurumu kabul etmediler mi acaba?
13) Şaşırma Cümlesi
Bir insanın hiç beklemediği anda bir olay veya durumla karşılaşmasıdır. Olumlu veya olumsuz olarak değerlendirilir.
Şaşırma Cümlesi Örnekleri:
Yolda giderken dayım bir anda karşıma çıkmasın mı?
Hayret, doğum günümü kutladı!
Kalabalığın içinde hiç yokken avazı çıktığı kadar bağırmasın mı?
Bu yemeklerin hepsini tek başına yapmış ha!
Sen beni merak eder miydin?
14) Kararsızlık (Tereddüt) Cümlesi
İki tercih arasında kararsız kalmak, ney yapacağını bilememektir. İnsan bu durumda belirsizlik içindedir.
Kararsızlık Cümlesi Örnekleri:
Önce okul ödevlerimi mi yapsam yoksa test mi çözsem?
İşlediğimiz konuyu anlamadığımı öğretmenime söylesem mi, bilemedim.
Arkadaşıma hediye olarak bu ayakkabılardan hangisini alacağımı bilemiyorum.
Bana yardım etmesi için Cengiz’i mi çağırsam yoksa Hüseyin’i mi?
Ona iş versen olmaz, kendim yapsam zamanım yok.
7. Sınıf Cümlede Anlam Konu Anlatımı