İleriki yıllarda işlenecek dil bilgisi konularından bazılarının temeli olan “Zarflar” konusu durum, zaman, miktar, yer-yön ve soru olmak üzere beş alt başlığa ayrılır. Konuyu iyi ayırt etmek, özünü ve mantığını kavramak için aşağıdaki anlatımı dikkatle okumanızı tavsiye ederim. İşte, 7. sınıf zarflar konu anlatımı:
Zarflar; sıfat, zarf ya da fiillerin anlamlarını etkileyen sözcüklerdir. Kendi içinde 5’e ayrılır:
Başlıklar
- Durum Zarfı
- Zaman Zarfı
- Miktar Zarfı
- Yer – Yön Zarfı
- Soru Zarfı
- Dikkat Edilmesi Gerekenler
7. Sınıf Zarflar Konu Anlatımı
1) Durum Zarfı
Fiil soylu sözcüklere “nasıl?” sorusu sorularak bulunur, fiilin durumunu belirtir.
Aşağıdaki altı çizili sözcükler durum zarfıdır.
Durum Zarfı Örnekleri:
Arkadaşım, hızlı yürümeliyiz. (Nasıl yürümeliyiz?)
Çocuklar gösteriyi ilgiyle izledi. (Nasıl izledi?)
Okul panosu güzelce süslendi. (Nasıl süslendi?)
Not: Durum zarfları tek sözcükten olabileceği gibi birden çok sözcükten de oluşabilir.
Söz Grubu Halinde Durum Zarfı Örnekleri:
Öğretmenin anlattıklarını not alarak dinlemelisin. (Nasıl dinlemelisin?)
Deneyimli kişilerin sözlerine kulak vererek başardığını söyledi. (Nasıl başardığını?)
Arkadaşlar, gürültü çıkarmadan çalışalım. (Nasıl çalışalım?)
Not: İkilemeler de durum zarfı içinde bulunabilir.
İkileme Şeklinde Durum Zarfı Örnekleri:
Evrakları tek tek inceledi. (Nasıl inceledi?)
Bağıra bağıra ağlayan çocuğu sakinleştirdiler. (Nasıl ağlayan?)
Gürül gürül akıyordu Manavgat Şelalesi. (Nasıl akıyor?)
Çamurlu yolda bata çıka ilerliyorduk. (Nasıl ilerliyorduk?)
2) Zaman Zarfı
Fiil soylu sözcükleri zaman yönünden etkiler, “ne zaman?” sorusuyla bulunur. Bu tür sözcükler tek başlarına ya da söz grubu halinde olabilir.
Zaman Zarfı Örnekleri:
Yarın okulda etkinlik yapılacakmış. (Ne zaman yapılacakmış?)
Üzüldüğümü duyunca aradı. (Ne zaman aradı?)
Buranın çarşısı yazları canlanır. (Ne zaman canlanır?)
Eve varınca telefon çaldı. (Ne zaman çaldı?)
NOT: Sabah, öğle, akşam, gece, yaz, kış gibi zaman anlamı taşıyan sözcükler cümlede bazen “ne zaman?” sorusuna cevap vermeyebilir. Yani zaman zarfı görevinden çıkıp isimleşebilir. Aşağıda iki ayrı göreve örnek verilmiştir:
1. Örnek: Akşamları çay içer, sohbet ederdik. (Ne zaman çay içer, sohbet ederdik?)
2. Örnek: Akşamlar bende yalnızlık ve hüzün duygusu uyandırır. (Bende yalnızlık ve hüzün duygusu uyandıran nedir?)
3) Miktar (Azlık – Çokluk) Zarfı
Fiil soylu sözcüklere, zarflara veya sıfatlara “ne kadar?” sorusu sorularak bulunur. Kadar, az, çok, çok sık, biraz, pek çok, en, daha, fazla, epey, gayet… gibi sözcüklerden oluşur. Azlık – çokluk, miktar, eşitlik, üstünlük, yaklaşıklık gibi anlamlar katar. Aşağıdaki altı çizili sözcükler miktar zarfıdır.
Miktar Zarfı Örnekleri:
Pek çok bozuk ürün onarılamamış. (Ne kadar bozuk ürün?)
Şoför biraz uyuduktan sonra yola koyuldu. (Ne kadar uyuduktan sonra?)
Şiirleri daha iyi okumalısın. (Ne kadar iyi?)
Bu işte senin kadar başarılı biriyim. (Ne kadar başarılı biriyim?)
Çok şekerli tatlılardan uzak dururum. (Ne kadar şekerli?)
4) Yer – Yön Zarfı
İleri, geri, aşağı, yukarı, içeri, dışarı, öte, beri gibi yer yön anlamı taşıyan sözcüklerin hiçbir ek almadan fiil soylu sözcüklerin yönünü belirtmesiyle oluşur. Aşağıdaki altı çizili sözcükler yer-yön zarfıdır.
Yer – Yön Zarfı Örnekleri:
Ses gelince hemen yukarı baktı.
Doktoru aramak için asansörle aşağı indi.
Sosyal mesafe için biraz öte gidiniz.
Ne dediğini anlamıyorum, beri gel.
5) Soru Zarfı
Fiil soylu sözcük, zarf ya da sıfatları soru yoluyla belirten sözcüklerdir. Nasıl, ne zaman, ne kadar, neden, niçin, niye, ne diye, ne… gibi sorulardan oluşur. Sadece fiil soylu sözcüklere sorulan soru zarfları “nasıl, ne zaman, neden, niçin, niye, ne diye, ne?” sorularıyla bulunur. Sıfat, zarf ya da fiil soylu sözcüklere sorulan soru zarfları “ne kadar?” sorusuyla bulunur.
Soru Zarfı Örnekleri:
Buraya kadar nasıl gelebildin?
Veli toplantısı ne zaman yapılacak?
Beni neden çağırmadın?
Dışarıya niçin çıkmıyorsun?
Yanıma niye gelmiyorsun?
Tam alışmışken okulunu ne diye değiştirirsin?
Sana daha ne kadar anlatacağım?
Ne kadar şanslı çocuksun?
Ne kadar yavaş yürüyorsun?
Not: Bu tür soru sözcükleri isimlerin önüne gelirse soru sıfatı olur.
Örnekler:
Ne kadar şeker istiyorsun?
Nasıl bir ev düşünüyorsun?
Not: “ne?” sorusu “neden, niçin, ne diye” anlamında kullanılırsa soru zarfı olur. Bunun dışındaki kullanımlarda isimleşir.
Örnekler:
Yalnız başına ne ağlarsın çocuk?
Buyurun, ne aramıştınız?
Zarflar Hakkında Dikkat Edilmesi Gerekenler:
1. Durum zarflarının yalnızca fiilleri etkilediğini unutmayın. İsimleri etkileyen, onların nasıl olduğunu anlatan sözcükler zarf değil; sıfattır.
Örnekler:
Olayları ruhsuz anlattı. (durum zarfı)
Sen ruhsuz bir insansın. (niteleme sıfatı)
Tanıştırdığın arkadaşın eğlenceli birine benziyor. (niteleme sıfatı)
Dünkü etkinlik eğlenceli geçti. (durum zarfı)
2. Zaman zarfları “akşam, sabah, öğle, gece, yaz, kış, aralık, ocak…” gibi zaman bildiren tek kelimeden olmak zorunda değil. Bazen isim, sıfat ya da fiil soylu sözcükleri birleşerek söz grupları halinde zaman zarfı olabilir.
Örnekler:
İşimiz bitince çıkacağız.
Mutlu olduğu anlarda yüzünde gülücük eksik olmazdı.
3. Yer yön anlamı taşıyan (iler, geri, aşağı, yukarı, içeri, dışarı, öte, beri) sözcüklerin zarf olması için iki şart gerekir. Biri herhangi bir ek almamalı, diğeri de fiilin anlamını etkilemeli. Herhangi bir isim çekim (hal, tamlayan, çoğul, iyelik, ek fiil) eki alırsa isimleşir. Fiil yerine ismin anlamını etkilerse sıfat türüne dönüşür.
Örnekler:
İsmi okununca ileri çıktı. (zarf)
Hastane, ileri teknoloji ile donatılmış. (sıfat)
Yukarıdaki daire satılmış. (sıfat)
Gürültüyü duyunca hemen ileriye baktı. (isim)
4. “Ne kadar?” sorusu fiil, zarf ya da sıfatlara sorulduğunda miktar zarfı ortaya çıkar ancak aynı soru isimlere sorulduğunda ortaya çıkan sözcük sıfattır.
Örnekler:
Kır gezisinde epey yürüdük. (Zarf)
Çok hızlı anlatırsan kimse seni anlamaz. (Zarf)
Az şekerli çay istiyorum. (Zarf)
Bu iş için çok para lazım. (Sıfat)
7. Sınıf Zarflar Konu Anlatımı
