Birçoğumuz duygu ve düşüncelerimizi kâğıda aktarırken yazım kurallarına bir şekilde dikkat etmeye çalışırız ancak herkesin Türkçemizi yazım kurallarına uygun kullandığını söyleyemeyiz. Yazım kuralları konusunu sadece sınavlara hazırlanmak için değil, dilimizi korumak, doğru kullanmak ve sağlıklı iletişim kurmak için de iyi öğrenmemiz gerekir. İşte tüm detaylarıyla 8. sınıf yazım kuralları konu anlatımı:
Yazım Kuralları Alt Başlıkları
Büyük harflerin kullanıldığı yerler, kısaltmaların yazımı, sayıların yazımı, “de”, “ki” ve “mi”lerin yazımı, pekiştirme sözcüklerinin yazım ve bazı sözcüklerin doğru yazımı. İşte, 8. sınıf yazım kuralları konu anlatımı…
Yazım Kuralları
1) Büyük Harflerin Yazımı ile İlgili Kurallar
Cümleler büyük harfle başlar.
Örnek: Ceviz büyüklüğünde dolu taneleri yağıyordu.
Şiirin dizeleri büyük harfle başlar.
Örnek:
“Beni hor görme kardeşim
Sen altınsın ben tunç muyum?”
(Aşık Veysel)
Özel isimler büyük harfle başlar.
Örnek: Kaldırımdaki kediyi görünce Tolga’yı çağırdı.
Hitap sözcükleri büyük harfle başlar.
Örnekler:
Değerli Dostum, beni merak ettiğini biliyorum.
Canım Annem, yemeklerini çok özledim.
Kişi adından önce veya sonra gelen unvan ve lakap isimleri ile saygı sözcükleri büyük harfle başlar.
Örnekler: Arif dayım, Sevgi teyze…
Not: Bazı akrabalık adları toplum tarafından kabul görmüş lakap olarak kullanılırsa büyük harfle başlar.
Örnekler: Müslüm Baba, Nene Hatun…
Kişi adından önce veya sonra gelen unvan ve lakap isimleri ile saygı sözcükleri büyük harfle başlar.
Örnekler:
Pelin Hanım’ın da desteğiyle önemli başarılara imza attık.
Avukat Tarık Bey duruşmaya katılamayacağını söyledi.
Unvan, lakap gibi isimler bilinen bir kişi için kullanılırsa büyük harfle başlar çünkü burada kimin olduğu biliniyor.
Örnek: Birazdan yanımıza Müdüre Hanım gelecek.
Hayvan isimleri büyük harfle başlar.
Örnek: Muhabbet kuşumuz Boncuk yeni yerine alıştı.
Din ve mezhep adları ile dinde geçen bazı kavramlar büyük harfle başlar.
Örnekler:
Kaynaklara göre Oğuzlar Anadolu’ya Orta Asya’dan göç etmiş. (Boy Adı)
İstanbul’a gelen İrlandalı turistin yaptıkları haber konusuydu. (Devlet Adı)
Din ve mezhep adları ile dinde geçen bazı kavramlar büyük harfle başlar.
Örnek: Türkler yaklaşık on üç yüz yıl önce İslamiyet’le tanıştı.
Yıldız ve gezegen isimleri terim anlamda kullanılırsa büyük, gerçek ya da mecaz anlamda kullanılırsa küçük harfle başlar.
Örnekler:
Güneş, Dünya’dan sekiz ışık dakikası kadar uzaktaymış. (Terim Anlam)
Perdeyi aç da içeri güneş girsin. (Gerçek Anlam)
Bu haberle dünyam karardı. (Mecaz Anlam)
Yer adları (kıta, bölge, il, ilçe, köy…) büyük harfle başlar.
Örnekler:
Türkiye, Asya ile Avrupa arasında bir yarımadadır.
Yarın İç Anadolu Bölgesi’nde yağış bekleniyor.
Yarışmaların Mersin ilinde olacağı söyleniyor.
Uyarı: Yukarıdaki örnekte görüldüğü gibi il adları büyük harfle başlarken “il” sözcüğünün kendisi küçük harfle başlar. Buna dikkat etmek gerekir.
Deniz, göl, nehir, dağ, ova gibi coğrafi isimler belli bir yer adıyla kullanıldığında büyük harfle başlar.
Örnekler:
Ağrı Dağı, Van Gölü, Ege Denizi, Konya Ovası…
Mahalle, meydan, bulvar, cadde, sokak adlarında geçen “mahalle, meydan, bulvar, cadde, sokak” sözcükleri büyük harfle başlar.
Örnekler:
Gazi Mustafa Kemal Bulvarı, Bulut Mahallesi, Menekşe Caddesi…
Kurum ve kuruluş isimleri büyük harfle başlar.
Örnekler:
Milli Eğitim Bakanlığının son duyurusunu okudum.
Türk Dil Kurumunun sitesine baktım.
Mersin Üniversitesinde okuyorum.
Uyarı: Kurum ve kuruluş isimleri büyük harfle başlasa da açılımında ekler kesme işaretiyle ayrılmaz. Bu konuyu noktalama işaretlerinde detaylı işleyeceğiz.
Kitap, dergi, gazete ve sanat eserleri büyük harfle başlar.
Örnekler:
Leyla ile Mecnun eserinde anlatılmak istenen nedir?
Bilim ve Teknik dergisinin son sayısını okumadım.
Osman Hamdi Bey’in Kaplumbağa Terbiyecisi tablosu sabrı ifade etmektedir.
Bu haber Milli Gazete’de dün yayımlanmış.
Not: Gazete ve dergi isimleri özel ada dahil değilse küçük harfle yazılır.
Örnek: Tercüman-ı Ahvâl gazetesi Osmanlı Dönemi’nde yayımlanan bir gazeteydi.
Bağlaçlar eser adı ya da başlık olarak kullanılırsa tamamı ya küçük ya da büyük olur. İlk harfi büyük olup sonrası küçük olan bir bağlaç hatalı yazılmıştır.
Örnekler:
Vatan yahut Silistre (doğru)
Vatan Yahut Silistre (yanlış)
VATAN YAHUT SİLİSTRE (doğru)
Ulusal, resmi ve dini bayramlarla anma ve kutlama günlerinin adları büyük harfle başlar.
Örnekler:
19 Mayıs Atatürk’ü Anma ve Gençlik ve Spor Bayramı etkinliklerle kutlandı.
29 Ekim Cumhuriyet Bayramı dolayısıyla okulda kutlama programı hazırlandı.
Gün ve ay isimleri belli bir tarih bildiriyorsa büyük, bildirmiyorsa küçük harfle başlar.
Örnekler:
29 Mayıs Pazar günü deneme sınavımız var.
Önümüzdeki pazar günü
Okulumuzda Anneler Günü için etkinlik yapıldı.
Uyarı: Yukarıdaki örneklerde görüldüğü gibi rakamla ifade edilen tarihlerde “gün” sözcüğü küçük harfle başlarken “Anneler Günü, Babalar Günü, Öğretmenler Günü…” gibi ifadelerde büyük harfle başlar.
Yön isimleri, yer adından önce gelip o yer adını belirtirse büyük, yer adından sonra veya tek başına kullanılırsa küçük harfle başlar.
Örnekler:
Yarın Kuzeydoğu Trakya’da yağış bekleniyor.
Yarın Trakya’nın kuzeydoğusunda yağış bekleniyor.
Evimiz güneybatıya bakıyor.
Not: Kuzeydoğu, güneybatı gibi ara yönler her zaman bitişik yazılır.
Uyarı: Yön adları ad aktarması yoluyla devlet, kıta ya da kültür olarak kullanılırsa büyük harfle başlar.
Örnek: Türkiye Batı’dan açıklama bekliyor.
Saray, köşk, han, kale, köprü, anıt gibi yapı isimleri büyük harfle başlar.
Örnekler: Dolmabahçe Sarayı, Galata Köprüsü, Silifke Kalesi, Zincirli Han…
Tarihte geçen olay, çağ ve dönem adları büyük harfle başlar.
Örnekler: Taş Devri, Fransız İhtilali, Tanzimat Dönemi, Kurtuluş Savaşı…
Yer, millet ve kişi adlarıyla kurulan birleşik kelimelerde sadece özel adlar büyük harfle başlar, ikinci kelime küçük harfle yazılır.
Örnekler: Hindistan cevizi, İngiliz anahtarı, Van kedisi, Maraş dondurması, Trabzon ekmeği…
Tabela ya da levha yazıları büyük harfle başlar.
Örnekler: Sinan Eczanesi, 1. Kat, Çıkış, Taksi Durağı, Yangın Merdiveni…
2) Kısaltmalarla İlgili Yazım Kuralları
* Kurum, kuruluş ülke, dergi ve yön isimlerinin kısaltmaları ilk harflerinin büyük yazılmasıyla yapılır.
Örnekler:
RTÜK (Radyo ve Televizyon Üst Kurulu)
ODTÜ (Ortadoğu Teknik Üniversitesi)
KB (Kutadgu Bilig)
Not: Büyük harfle yapılan kısaltmalarda sadece Türkiye Cumhuriyeti (T.C.) ve Türkçe (T.) için arada nokta işareti kullanılır.
Ölçü birimlerinin uluslararası kısaltmaları kullanılır.
Örnekler: m (metre), m² (metrekare), km (kilometre)…
Özel isimlerin kısaltmasında arada ünlü varsa kısaltmanın okunuşu dikkate alınır, yoksa yine kısaltmanın okunuşu dikkate alınır ama aralarda “e” ünlüsü varmış gibi okunur ve ona göre uygun ek gelir.
Örnekler:
ASELSAN’da çalışmış.
UNESCO’nun desteğini almış.
TDK’nin sitesinden araştırma yaptım.
Küçük harfle yapılan ölçü birimleri kısaltmasında nokta kullanılmaz ve ekler açılıma uygun olmalıdır.
Örnekler: kg’dan (kilogramdan), g’dan (gramdan)…
Bunların dışında bazı kelimelerin kısaltmasında kelimeyi oluşturan temel harf dikkate alınır ve kısaltmanın sonunda nokta kullanılır.
Örnekler: Dr. (Doktor), Av. (Avukat)…
Nokta ile kısaltılan sözcüklere gelen ekler kesme işareti ile ayrılmaz.
Örnek: vb.leri, İng.den…
3) Sayıların Yazımı ile İlgili Kurallar
Sayılar, metin içinde kullanıldığında yazıyla yazılır ve bazı istisnalar dışında (çek, senet, müzik terimi, oyun adı…) her zaman ayrıdır. İstatistik verileri saat ya da ölçü gibi bilgiler verilirken rakamla yazılır.
Örnekler:
Önümüzdeki hafta on beş yaşına gireceğim.
On sekizinci yüzyılda birçok savaş meydana gelmiştir.
Otobüs 10.45’te kalkacakmış.
Bulunduğumuz yerin bahçe kapısına olan uzaklığı 65 metredir.
Köyümüzün bu yılki buğday üretimi 38 ton.
Şirket 5.200.000 lira borçlandı.
Yalnız 615,25 (altıyüzonbeşTL,yirmibeşkr.) (Çek ya da senetlerde bitişik yazılır.)
Onaltılık nota (müzik terimi), beştaş (oyun adı)
Üçten fazla basamaktan oluşan sayılarda sağdan itibaren her üç basamak için nokta kullanılır.
Örnek: Habere göre Türkiye genelinde yaklaşık 5.200.000 kişide korona vakası tespit edilmiş.
Not: Büyük sayıların bin, on bin, yüz bin, milyon gibi basamaklara ulaşması durumunda kolay okunması için rakam yerine yazı kullanılabilir.
Örnek: Türkiye genelinde yaklaşık 5 milyon 2 yüz bin kişide korona vakası tespit edilmiş.
Kesirli sayılar virgülle ayrılır.
Örnekler:
Not ortalamam 4,7’ydi
0,89 faiz oranıyla kredi çekmiş.
Üleştirme, paylaşma anlamı taşıyan -(ş)er, -(ş)ar ekleri rakamlara değil, yazıyla yazılan sayılara gelir.
Doğru kullanım: altışar, beşer, üçer…
Yanlış kullanım: 6’şar, 5’er, 3’er…
Yüzde ya da binde işaretleri sayılarla kullanıldığında arada boşluk olmaz.
Örnek: %10 (yüzde on), ‰30 (binde otuz) …
Sıra sayıları görevinde kullanılan rakamlara ya nokta (.) ya da -(ı)ncı, -(i)nci eki kullanılır. Ekin kullanılması durumunda sayının hangi harfle bittiği önemlidir. Buna dikkat edilmemesi yazım yanlışına sebep olur.
Örnekler:
Yedinci kat (doğru kullanım)
7. kat (doğru kullanım)
7’nci kat (doğru kullanım)
7’inci (yanlış kullanım)
5’inci kat (doğru kullanım)
5’nci kat (yanlış kullanım)
4) “de”lerin Yazımı ile İlgili Kurallar
Cümleden çıkarıldığında anlamda bozulma yoksa bağlaç olur, ayrı yazılır ve vurgulu okunmaya uygundur; anlamda bozulma oluyorsa ektir ve bitişik yazılır.
Örnekler:
“Toplantıya sen de katılacaksın.” (“de” bağlacı cümleden çıkarıldığında anlamın değiştiği görülse bile bozulmadığı anlaşılır. Bu nedenle ayrı yazılır.)
“Kalemim sende kalmış.” (“-de”yi cümleden çıkardığımızda anlamın bozulduğunu görürüz. Bu nedenle bitişik yazılır.
5) “ki”lerin Yazımı ile İlgili Kurallar
“-ler” çoğul ekiyle okunmaya uygunsa -bazı istisnalar hariç- ektir, bitişik yazılır; değilse bağlaçtır, ayrı yazılır ve vurgulu okunmaya uygundur.
Önemli Yöntem: Çoğul ekiyle denerken cümleyi baştan sonra değil eklendiği sözcükle okumanız gerekir.
Örnek: “Çatıdaki kuş güzeldi.” örneğinde “-ki” ekinden sonra “-ler” çoğul ekini getirip sözcüğün anlamında bozulma olup olmadığına bakarız. Zaten “çatıdakiler” sözcüğü de anlamlı olduğu için “ki” ektir, bitişik yazılır.
Örnekler:
“Bizimki yine kızmış.” (“Bizimkiler” anlamlı olduğu için ektir, bitişik yazılır.)
“Okudum ki anladım.” (“Okudumkiler” anlamlı değil. Bu nedenle “ki” bağlaçtır, ayrı yazılır.)
İstisna: Açıklamada da bazı istisnaların bu kuralın dışında olduğunu yazmıştık. Bunlar: Sanki, illaki, mademki, belki, oysaki, halbuki, çünkü, meğerki (simbohçam) bağlaçlarıdır. Bunlar kalıplaştığı için bitişik yazılır.
6) “mi”lerin Yazımı ile İlgili Kurallar
Olumsuzluk eki olan “mi”ler bitişik yazılır, soru edatı olanlar ise ayrı yazılır.
Örnek: Okumuyor musunuz?
7) Pekiştirmelerin Yazımı ile İlgili Kurallar
Pekiştirme sıfatları her zaman bitişik yazılır.
Örnekler: bembeyaz, simsiyah, tertemiz, sapasağlam, sırılsıklam…
8) İkilemelerin Yazımı ile İlgili Kurallar
İkilemeler her zaman ayrı yazılır, arada herhangi bir noktalama işareti kullanılmaz.
Örnekler: az çok, gece gündüz, irili ufaklı, ses seda, ışıl ışıl, mırın kırın…
8. Sınıf Yazım Kuralları konu anlatımın indirmek için tıklayınız.
