“Doğrudan veya Dolaylı Anlatım”, kimi zaman metinlerde yazarın üslubu olarak karşımıza çıkar, kimi zaman da günlük konuşmalarda. Bu yazımda bu ikisi arasındaki farkı örneklerle anlatacağım.
Doğrudan Anlatım:
- Bir sözün olduğu gibi, üzerinde değişiklik yapılmadan aktarılmasıdır.
- Sözler; alıntı yapma, olduğu gibi aktarma yöntemiyle sunulur.
- Bu tür cümlelerde “dedi, demiş, diyerek, diyen..” gibi fiil ya da fiilimsi bulunur.
- Doğrudan anlatımlı cümleler ya tırnak içinde verilmiştir ya da tırnak içine alınmaya uygundur. Dolaylı anlatımlarda böyle bir durum söz konusu değildir. Bu da ikisi arasındaki belirgin farklardan biridir.
Doğrudan Anlatım ve Dolaylı Anlatım Örnekleri
- Duvardan sarkan çiçekler, adeta yeşil ve beyazın dansını yaşatıyordu bizlere. (Doğrudan Anlatım)
- Duvardan sarkan çiçeklerin, adeta yeşil ve beyazın dansını yaşattığını vurguladı. (Dolaylı Anlatım)
- Doktor: “Erken teşhis sayesinde tedaviye cevap verdi.” dedi. (Doğrudan Anlatım)
- Doktor, erken teşhis sayesinde tedaviye cevap verdiğini söyledi. (Dolaylı Anlatım)
- Bir toplumun diliyle kültürü arasında karşılıklı bir etkileşim vardır. (Doğrudan Anlatım)
- Bir toplumun diliyle kültürü arasında karşılıklı bir etkileşimin olduğunu belirtti. (Dolaylı Anlatım)
- Bahçeye kartpostallardaki gibi hava kattığı için yerdeki sarı yaprakları temizlememiş.(Doğrudan Anlatım)
- Bahçeye kartpostallardaki gibi hava kattığı için yerdeki sarı yaprakları temizlemediğini söyledi. (Dolaylı Anlatım)
- Kurumuş bir ağacın gövdesinde yetişen rengârenk çiçekler, bahçenin havasını değiştirmiş. (Doğrudan Anlatım)
- Kurumuş bir ağacın gövdesinde yetişen rengârenk çiçeklerin, bahçenin havasını değiştirdiğini belirtti. (Dolaylı Anlatım)
Doğrudan Anlatımı Dolaylı Anlatımdan Ayırmanın Yöntemleri:
- Tırnak içine alınmış ya da alınabilen ifadeler doğrudan, alınamayan ifadeler dolaylı anlatımlardır.
- Dolaylı anlatımlı cümlelerin yüklemleri genellikle “belirtti, vurguladı, söyledi, ima etti, açıkladı…” gibi sözcüklerden oluşurken doğrudan anlatımlı cümlelerde fiil ya da fiilimsi “dedi, diyerek, diyen…” gibi sözcüklerden oluşur.
