Dolaylama nedir, dolaylamaların özellikleri nelerdir, dolaylamalar cümlede nasıl bulunur? İşte, bol örnekleriyle ve püf noktalarıyla dolaylama konu anlatımı:
Dolaylama
Dolaylama Nedir?
Tek sözcükle ifade edilebilecek bir ismin birden fazla isimle ifade edilmesidir. Anlatımın etkisini artırmak için kullanılan dolaylamalarda şöhret, benzetme ya da toplum tarafından kabul görme anlamı bulunur.
Dolaylama Örnekleri
Ulu önder (Atatürk), ana vatan (Türkiye), yavru vatan (Kıbrıs), baba ocağı (ev), Ege’nin incisi (İzmir), on bir ayın sultanı (Ramazan), beyaz cam (televizyon), dünyanın tepesi (Everest), bacasız sanayi (turizm), beyaz perde (sinema), yedinci sanat (sinema), ölüm meleği (Azrail), kara elmas (kömür), Türkiye’nin kalbi (Ankara), yedi tepeli şehir (İstanbul), tahta at (tabut), peygamberler şehri (Şanlıurfa), ormanlar kralı (aslan), kara kartal (Beşiktaş), sarı kanarya (Fenerbahçe), Avrupa fatihi (Galatasaray), ata sporu (güreş), hayat arkadaşı (eş), altın boynuz (Haliç)…
Dolaylamanın Özellikleri
- Şöhret, benzetme veya toplum tarafından kabul görme anlamı bulunur.
- Anlatımı güçlü ve etkili hale getirir.
- Söz öbeği (grubu) oluşturduğu için cümlenin ögelerinde bütün halde bulunur.
Dolaylamalar kişi, yer adı veya bunların dışında kullanılabilir.
Kişi için Kullanılan Dolaylama Örnekleri: ulu önder (Atatürk), vatan şairi (Namık Kemal), sanat güneşi (Zeki Müren)…
Yer Adı için Kullanılan Dolaylama Örnekleri: ana vatan (Türkiye), yavru vatan (Kıbrıs), baba ocağı (ev), Ege’nin incisi (İzmir), peygamberler şehri (Şanlıurfa), kızıl gezegen (Mars)…
Bunların Dışında Kullanılan Dolaylama Örnekleri: file bekçisi (kaleci), meşin yuvarlak (top), bacasız sanayi (turizm), beyaz perde (sinema)…
Dolaylamalar çoğunlukla isim ya da sıfat tamlaması halindedir.
İsim Tamlamasından Oluşan Dolaylama Örnekleri: beyaz altın (pamuk), derya kuzusu (balık), evin direği (baba), vatan borcu (askerlik)…
Sıfat Tamlamasından Oluşan Dolaylama Örnekleri: ulu önder (Atatürk), ana vatan (Türkiye), yavru vatan (Kıbrıs), kızıl gezegen (Mars)…
Sıkça Sorulan Sorular
1. Dolaylama ile ad aktarması arasındaki fark nedir?
Dolaylamalarda benzetme, şöhret gibi anlamlar bulunurken ad aktarmasında benzetme amacı olmaz.
2. Dolaylama ile dolaylı anlatım arasındaki fark nedir?
Dolaylama tek sözcükle ifade edilebilecek bir ismin birden fazla isimle ifade edilmesidir ve benzetme, şöhret gibi anlamlar bulunur ancak dolaylı anlatım birinin ifadesinin değiştirilerek aktarılmasıdır. Ayrıca dolaylamalar sözcük düzeyindeyken dolaylı anlatım cümle düzeyindedir.
