Tek başına bir ünite olmasa da başka konular için işinize yarayacak bir konu sayılabilir. Eş görevli kelime ve kelime grupları özellikle cümlenin ögelerini, virgül veya bağlaçların bazı kullanım alanını bulmak için gerekli. Aşağıdaki yazıda bu kelimelerin ne olduğu, nasıl bulunduğu ve püf noktalarından bahsettim.
İşte, eş görevli kelime ve kelime grupları; bulunma yöntemleri:
Eş Görevli Kelime ve Kelime Grupları Nedir? Nasıl Bulunur?
Eş görevli kelime ve kelime grupları aynı sözcük türünde ya da öge halinde olduklarında söz öbeği (söz grubu) halinde bulunur. Bunlar bir bütünün sıralanmış parçaları oldukları için virgül veya bağlaçlarla sıralanır.
A) Aynı Öge İçinde Olan Kelime ya da Kelime Grupları
Özne Görevinde Olan Kelime Grupları Örnekleri
Kütüphaneye yeni öykü, roman ve şiir geldi.
Kermeste her türlü yiyecek, tatlı ve içecek vardı.
Toplantıya Helin, Pınar ve Orhan gelmedi.
Sonbahar gelince salça, turşu ve zeytin hazırlanır.
Nesne Görevinde Olan Kelime Grupları Örnekleri
Gurbette annemin şefkatini, desteğini ve yemeklerini çok aradım.
Seyahate çıkmadan önce valizine kitap, ajanda ve dizüstü bilgisayarını yerleştirdi.
Bahçeye zeytin, portakal ve birkaç ceviz ağacı dikmiş.
Doğum günü partisine Hüseyin, Ceren, Hasan, Oktay ve Buse’yi davet etmiş.
Yer Tamlayıcısı (Dolaylı Tümleç) Görevinde Olan Kelime Grupları Örnekleri
Konuşmasında her zamanki gibi arkadaşlık, dürüstlük ve fedakârlıktan bahsetti.
Köyümün gürül gürül akan pınarına, mis gibi kokan havasına ve insana huzur veren sessizliğine hasret kaldım.
Anahtarı bulmak için kitap raflarına, dolap çekmecesine ve pantolon cebine baktı.
Turşu malzemesi almak için arka sokaktaki pazara, yolun sonundaki markete ve züccaciye dükkânına uğradı.
Zarf Tümleci Görevinde Olan Kelime Grupları Örnekleri
Restorandaki göreviler işlerini hızlı, seri ve özenle yaptı.
Kurstaki sınavlar hafta sonları, konu bitiminde ve dönem sonlarında yapılacak.
Öğretmeni memnun etmek, puanını artırmak ve arkadaşlarının dikkatini çekmek için gece gündüz ders çalışmış.
Dersleri iyi dinlersen, konu tekrarı yaparsan ve bol bol test çözersen başarın artar.
Yüklem Görevinde Olan Kelime Grupları Örnekleri
Etkinlikle şiir okuyacak kişiler Elif, Arif, Demet ve Murat’mış.
Bugün işleyeceğimiz konular ara söz ile cümlede vurgudur.
Sorumluluğunun bilincinde olan, akıllı ve kibar bir insandı. (Tamamı yüklemden oluşmuş cümle)
Bugünkü işlerin evrakları imzalatmak, dosyalamak ve personel listesini hazırlamaktı.
Dikkat: Yukarıdaki örneklerde yer alan virgül, eş görevli kelimeleri ayırma görevinde kullanılmış ancak aynı durum yüklemler için söylenemez. Mesela “Dün biraz dinlendim, kitap okudum ve müzik dinledim.” cümlesinde virgül eş görevli kelimeleri değil sıralı cümleleri ayırmıştır. O yüzden yüklemleri yukarıdaki bölüme dahil etmedim.
Not: Yukarıdaki örneklerde de görüldüğü gibi bir ögeyi oluşturan kelimeler virgül veya “ve, ile, hem…hem, ne…ne…” gibi bağlaçlarla sıralanmış.
B) Aynı Sözcük Türünde Olan Kelime ya da Kelime Grupları
Sıfat Görevindeki Kelime Grupları
Niteleme veya belirtme sıfatlarıyla oluşturulan bu tamlamalar; isimlerle beraber kullanılır ve isimlere sorulan nasıl, kaç, kaçıncı, kaçar, ne kadar, hangi… gibi sorularla bulunur. Aşağıda kırmızı renkle vurgulanan niteleme veya belirtme sıfatları örnekleri var.
Örnekler
Bana saygı gösteren, beni anlayan ve her konuda destekleyen biriydi.
Kahverengi tüylü, irili ufaklı benekleri olan yavru bir tavşandı.
Oranın sıcak, lezzetli ve mis gibi kokan çorbasından içtik.
Kullanımı kolay, hızlı ve işlevsel programlar tasarlamalıyız.
Zarf (Belirteç) Görevindeki Kelime Grupları
Bilindiği gibi zarflar fiil, fiilimsi, sıfat ya da zarfların anlamlarını etkileyen sözcüklerdir. Durum zarfı fiil ya da fiilimsilerin anlamlarını etkiler, fiil soylu sözcüklere “nasıl?” sorusu sorularak bulunur.
Örnekler
Çalışmanın hızlı, eksiksiz ve hatasız tamamlananı kabul edildi.
Planlı, istikrarlı ve kararlı çalışarak kazandığını söyledi.
Zarf ile Zarf Tümleci Arasındaki Fark
Zarf tümleçleri yüklemlerin anlamını etkiler; zarflar (belirteçler) ise fiil, fiilimsi, sıfat ya da zarfların anlamını etkiler. Bu sözcükler yüklem veya başka bir öge olabilir.
Zarf ile Zarf Tümleci Örneği
1. Görseldeki hatayı bulmak için resme dikkatle baktı. (Zarf Tümleci)
2. Resme dikkatle bakan çocuk, birden irkildi. (Zarf)
İlk cümledeki altı çizili kelime sözcük türüne göre zarf, öge olarak da zarf tümlecidir. İkinci cümledeki altı çizili kelime sözcük türüne göre zarf ancak öge olarak özne gurubu içindedir. (Resme dikkatle bakan çocuk)
Eş görevli kelime ve kelime grupları konu anlatımını indirmek için tıklayınız.
