Birçoğumuz küçüklüğümüzden beri duymuşuzdur bu tür cümleleri. Dışarıda oyun oynamak isteyen çocuğuna önce yemek yemesi gerektiğini söyleyen anne veya bisiklet isteyen çocuğuna karnesinin iyi gelmesi koşuluyla alabileceğini söyleyen baba… Bunlar tanıdık gelmiştir, sizlere.
Peki, yıllardır kullandığımız ya da duyduğumuz bu tür cümleleri yeteri kadar biliyor muyuz? Bu yazımda sizlere koşul sonuç cümlesi hakkında sadece bilgi vermeyeceğim; nasıl bulunacağını, önemli yöntemlerini örneklerle anlatacağım.
Hangi sınıf düzeyinde olursanız olun yazılı, LGS, Bursluluk, TYT gibi sınavlarda karşınıza çıkabilecek konulardan biri.
Peki, o zaman koşul sonuç cümlesi nedir, koşul sonuç cümlesi nasıl bulunur, örnekleri nelerdir? İşte; örnekleriyle, önemli notlarıyla ve çözümlü sorularıyla koşul sonuç cümlesi konu anlatımı:
Koşul Sonuç Cümlesi
Bir yargının (temel veya yan cümle) gerçekleşmesinin başka etkene bağlı olduğunu bildiren anlamlardır. Bir cümlede koşul (şart) ilgisi “ama, fakat, lakin, ancak, yoksa, yeter ki, mı” gibi sözcük veya “-se, -ınca, -dığında” gibi eklerle oluşur. Bu tür cümleler “hangi koşulla?”, “hangi şartla?” sorularının cevabını verir.
Koşul Sonuç Cümlesi Örnekleri:
Eserlerine kendi imzasını atmayı başarabiliyorsa taklitçi olmadığını gösterir. (Taklitçi olmadığını göstermesinin koşulu eserlerine kendi imzasını atmayı başarabilmesidir.)
Her okunuşta farklı anlamlar verdi mi derin bir anlama sahip demektir. (Derin bir anlama sahip olması, her okunuşta farklı anlamlar vermesine bağlı.)
Geri adım attığında çalışma grubuna dahil edeceğim. (Çalışma grubuna dahil etmesinin koşulu, geri adım atmasıdır.)
Kitabın geniş okur kitlesi tarafından okunursa başarılı olduğunu gösterir. (Kitabın başarılı olması geniş okur kitlesi tarafından okunmasına bağlı.)
Sana yardım edebilirim fakat benden ne istediğini tam olarak söyleyeceksin. (Yardım edebilmesinin şartı, ne istediğini tam olarak söylemesidir.)
Uykunu düzenli almazsan okuldaki dersleri yeterince anlayamazsın. (Okuldaki dersleri yeterince anlayabilmesi, uykusunu düzenli almasına bağlı.)
Sanat tecrübeni geliştirebilirsin ama sürekli kitap okuman gerekir. (Sürekli kitap okuması şartıyla sanat tecrübesini geliştirebilir.)
İnsan, çalışmanın heyecanını hissetmeye başlarsa başarı yolunda ilk adımı atmış demektir. (İnsanın başarı yolunda ilk adımı atması, çalışmanın heyecanını hissetmeye başlamasına bağlı.)
Dikkat edildiği gibi koşul sonuç cümleleri çoğunlukla -sa/-se ekiyle gerçekleşmektedir.
Not: Bazı cümlelerde koşul olsa bile yargı gerçekleşmeyebilir.
Örnek: Bir insan tarafından zarar gören bir karga yıllar geçse de onu unutmaz.
Örnek Soru 1:
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde koşul sonuç ilişkisi vardır?
A) Doğruları söylemedikçe bize faydan olmaz.
B) Keşke ona duygularımı anlatsam.
C) Şartları ne olursa olsun onunla anlaşamayız.
D) Bize gelmedi diye darılacak değiliz.
Çözüm için tıklayınız.
“A” seçeneğinde kişinin faydasının olması, doğruları söylemesine bağlı. O yüzden koşul sonuç ilişkisi olduğunu gösterir.
Örnek Soru 2:
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde koşullar oluşsa da eylemin gerçekleşemeyeceği anlamı vardır?
A) Zamanında gelirsen dışarı çıkarız.
B) Düzenli çalışırsak olumsuzluklardan uzak kalırız.
C) Çalış ki sen de sınavlardan iyi bir puan al.
D) Havalar güzel olsa da denize gidemeyeceğiz.
Çözüm için tıklayınız.
Çözüm: “D” seçeneğinde havaların güzel olması şartı, denize gidilmesi için yeterli değildir.
