Ortaokul kademesinde ve LGS gibi sınav sistemlerinde karşınıza çıkabilecek derecede önemli konulardan biri olan Neden Sonuç cümleleri bazen Amaç Sonuç cümleleriyle karıştırılabiliyor. İşte, bu yazıda karşılaştırmalı örneklerle aradaki farkı anlatmaya çalışacağım.
Peki, o zaman neden sonuç cümlesi nedir, nasıl bulunur, amaç sonuç cümleleriyle arasındaki farkı nedir? İşte, sade anlatımıyla ve karşılaştırmalı örneklerle neden sonuç cümlesi konu anlatımı:
Bir işin ya da durumun hangi gerekçeyle gerçekleştiğini veya gerçekleşmediğini belirten cümlelerdir. Bu tür cümlelerde “dığı için, den, ki, den dolayı, den ötürü, çünkü ” gibi edat ya da bağlaçlar bulunur.
Neden Sonuç Cümlelerini Bulmak için Kullanılan Yöntemler
- “Neden, niçin, niye…” gibi sorulara cevap verir.
- İki yargı arasında neden, sebep, gerekçe ilgisi bildirir.
- Eylemin sonucu öznenin iradesi altında ortaya çıkmaz.
Neden Sonuç Cümlesi Örnekleri:
– Çalıştığı konudan soru çıkmadığı için iyi puan alamadı. (Neden iyi puan alamadı? Çünkü çalıştığı konudan soru çıkmadı.)
– Sağanak yağışlar yüzünden trafik kilitlendi. (Trafiğin kilitlenmesinin nedeni, sağanak yağışlardır.)
– Açık ve anlaşılır bir üslup kullandığından eserleri geniş kitleler tarafından okunmuş. (Eserlerinin geniş kitleler tarafından okunmasının sebebi açık ve anlaşılır bir üslup kullanmasıdır.)
– Boş vakti olmadığı için kitap okuyamıyormuş. (Kitap okuyamamasının gerekçesi boş vaktinin olmaması.)
– Yapılan haksızlıklardan ötürü tepkisini göstermiş. (Neden tepki göstermiş? Çünkü haksızlık yapıldığı için.)
– Ses geldiği için arabayı servise götürdüm. (Arabayı servise neden götürdüm? Çünkü ses geldi.)
– Konunun çarpıcı ve inandırıcı noktalarına değindiği için dinleyenleri kendine çekebiliyordu. (Dinleyenleri kendine çekebilmesinin nedeni, konunun çarpıcı ve inandırıcı noktalarına değinmesi.)
Neden Sonuç Cümleleri ile Amaç Sonuç Cümleleri Arasındaki Fark:
Taktik: Neden sonuç cümleleri bazen amaç sonuç cümleleriyle karıştırılabilir ancak neden sonuç cümleleri “amacıyla” ifadesiyle okunamaz. Bu da aralarındaki önemli farklardan biridir.
Örnek:
Çok okuduğu için geniş bir bilgi birikimine sahip. (“Çok okuduğu amacıyla geniş bir bilgi birikimine sahip.” cümlesi anlamlı olmadığı için amaç sonuç sayılmaz. Hatta gerekçe bildirdiği için neden sonuç ilgilisi taşır.)
Geniş bir bilgi birikimine sahip olmak için çok okuyor. (“Geniş bir bilgi birikimine sahip olmak amacıyla çok okuyor.” cümlesi anlamlı olduğu için amaç sonuç ilgisi taşır.)
Örnek Soru: 1
Ağıdaki cümlelerin hangisinde “neden – sonuç” anlamı vardır?
A) Evle tarla arasında birkaç dakikalık yürüme mesafesi var.
B) Çitin kapısını açıp ileriden gelen traktöre baktı.
C) Kullanılmayan kasaları almak için gelmiş.
D) Yolumuz uzun olduğu için evden erken çıkardık.
Çözüm için tıklayınız.
Aslında basit bir konu ancak bazen amaç sonuç cümleleri ile karıştırılabiliyor. O yüzden çeldirici seçenek olarak yer alabilir. İlk iki seçenekte herhangi bir ilgi kurulamadığı için de bakmaya gerek yok. “C” seçeneği “amacıyla” ifadesiyle okunmaya uygun olduğu için amaç sonuç cümlesidir. “D” seçeneği bu ifadeyle okunamaz. Ayrıca evden erken çıkmalarının sebebi cümlede verilmiştir. O da yolun uzun olmasıdır. Bu yüzden neden sonuç anlamı taşır.
Örnek Soru: 2
(I) Şiirimin ilk kez bir dergide yayımlanmasının üzerinden epey zaman geçti. (II) O dönemde şiirim bir yerde yayımlandığı için çok heyecanlanmıştım. (III) Bu heyecanla sürekli yazdım. (IV) Yaklaşık çeyrek asır süren bu çabaya rağmen hâlâ ilk günkü gibi içimde istek ve azim var.
Yukarıda numaralanmış cümlelerin hangisinde yargı gerekçesiyle verilmiştir?
A) I.
B) II.
C) III.
D) IV.
Çözüm için tıklayınız.
Çözüm: II. Cümlede çok heyecanlanmasının gerekçesi (nedeni), şiirin bir yerde yayımlanmasıdır. O yüzden cevap: B
