Cümlede anlamın en önemli alt başlıklarından biri olan öznel ve nesnel cümleler, okul yaşamı boyunca sürekli karşınıza çıkar. Ayrıca günlük yaşamda kullanılması da önemini daha çok artırır. Peki, o zaman öznel ve nesnel cümleler nedir? Nasıl ayırt edilir? Öznel ve nesnel cümle örnekleri nelerdir?
Öznel ve Nesnel Cümle
- Kişisel ifadeler içeren yargılar öznel, içermeyenler ise nesneldir.
- Öznel cümleler subjektiftir, doğruluğu ispatlanamaz. Herkes aynı görüşte olmayabilir çünkü anlatan kişi cümlelerinde kendinden bir şeyler ekler. Ayrıca yorum, öneri, onaylama cümlelerinde ve benzetme, abartma, kişileştirme gibi söz sanatlarında görülür.
- Nesnel cümleler ise objektiftir, doğruluğu ispatlanabilir ve anlatan kişi cümlelerinde kendinden bir şeyler eklemez. O yüzden doğruluğu veya yanlışlığı konusunda herkes aynı görüştedir. Ayrıca yalın ve sade anlatımların olduğu metinlerde görülür. Açıklama ve tanımlama gibi anlatım biçimleri ve düşünceyi geliştirme yollarında nesnel ifadeler kullanılır.
- Öznel cümleler çoğunlukla deneme, sohbet, fıkra gibi metin türlerinde kullanılırken nesnel cümleler makale, haber yazıları, tarifler ve kullanım kılavuzlarının olduğu metinlerde görülür.
Öznel ve Nesnel Cümle Örnekleri:
Yere dökülen yapraklar, kaldırımları hüzünlü bir hale bürümüştü. (Kişileştirme, öznel ifadedir.)
Belirsizliğin bende bıraktığı tedirginliği tekrar yaşamak istemiyorum. (Kendi görüşünü öne sürmüş.)
Eylüldeki kırtasiye alışverişi ve alınan kitapların mis gibi kokusu yeni eğitim döneminin başladığını müjdelerdi. (“mis gibi koku” ile kokunun müjdeleme yoluyla kişileştirilmesi öznel ifadedir.)
Fizyolojik ihtiyacı karşılamak için gıda neyse psikolojik ihtiyacı karşılamak için de sevgi odur. (Kimine göre psikolojik ihtiyaç üzerinde müzik, kimine göre yalnız kalmak, kimine göre de doğayla iç içe olmak önemlidir.)
Gelecek hafta üzümleri toplayıp kasalara yerleştireceğiz. (Nesnel)
İnsanlar İlk Çağ’dan bu yana ihtiyaçlarını gidermek için çeşitli ekonomik faaliyetlerde bulunmuşlardır. (Makale türünde bir yazı olduğu için nesneldir.)
Fiil soylu sözcüklerin aldığı bazı ekler sayesinde isim, sıfat ya da zarf görevinde kullanılmasına fiilimsi denir. (Konu anlatımları, açıklamalar nesneldir.)
Denize açılan balıkçılar günün sonunda tonlarca somonla geri döndüler. (Haber yazıları genellikle nesneldir.)
Taktik: Öznel cümleler yalnızca söyleyen kişiyi bağlar, nesnel cümleler ise genel-geçerdir ve herkesi bağlar.
Öznel ve Nesnel Cümle
