TYT Cümlede Anlam Konu Anlatımı

Türkçe dersinin önemli konularından TYT cümlede anlam konusu sınavlarda oldukça önemli bir yere sahiptir. Bu nedenle öğrenciler tarafından önem verilmekte hatta internette arama motorlarında sıkça araştırılmaktadır. Peki, o zaman TYT cümlede anlam konusu ve alt başlıkları nedir? TYT cümlede anlam nasıl yorumlanır?

İşte, detaylı anlatımı, bol örnek ve önemli notlarıyla konu anlatımı:

TYT Cümlede Anlam Konu Anlatımı

TYT cümlede anlam konusuna geçmeden önce cümlenin ne olduğuna bakmak gerekir.

Cümle Ne Demektir?

Anlamlı ve kurallı cümleler kendi içinde anlamsal bütünlüğü olan, en az bir yargı bildiren birime denir. En az bir kelimeden oluşabileceği gibi onlarca kelimeyi de barındırabilir. Bu kelimeler uygun bir sırada yer alır. Örneğin: “aksine çocuk beklenenin konuştu sakin ve rahat” kelime topluluğunu anlamlı ve kurallı bir sıraya getirmek için sıralama şu şekilde olmalı: “Çocuk beklenenin aksine sakin ve rahat konuştu.”

Cümleler bildirdikleri anlama göre farklı başlıklar altında incelenir. Bu yazıda cümleyi bildirdikleri anlama göre değerlendirip yorumlayacağız. İşte, bol örnekler ve önemli maddeleriyle TYT cümlede anlam konu anlatımı:

Öznel Anlam

Kişinin kendi duygu ve düşüncesini de aktardığı cümlelerdir. Bu nedenle kanıtlanamayan yargılar bulunur. Ayrıca öznel ifadeler tartışmaya açıktır.

Öznel Cümle Örnekleri

Sinema, izleyenlere yönetmenin hayal ettiği yer çerçevesinde olanak tanır.

Burada gün batımında muhteşem bir manzaraya şahit olursunuz.

Bana göre denemeler yalnızca konuları değiştirmek için yazılmamalı.

Yazarın kurgulamadaki başarısı kitabın sürükleyiciliğini arttırmış.

Karlı dağlardan yükselen güneş manzarası beni çok etkiledi.

Nesnel Anlam

Kişinin kendi duygu ve düşüncesini aktarmadığı cümlelerdir. Bu nedenle kanıtlanabilen yargılar bulunur. Ayrıca nesnel ifadeler tartışmaya açık değildir.

Nesnel Cümle Örnekleri

Portakal ülkemizde genellikle Akdeniz’e kıyısı olan şehirlerde üretilir.

Fiil soylu sözcükler aldıkları bazı ekler sayesinde isim, sıfat ya da zarf fiil olur.

Cümleler yapısına göre basit, birleşik, sıralı ve bağlı olmak üzere dörde ayrılır.

Bilirkişi raporuna göre kazada hatalı olduğu anlaşıldı.

Art arda çıkan üç kitabının ardından bir süre dinlenmeye çekileceğini söyledi.

Not: Cümlenin kanıtlanabilirliği sorulduğunda öznel ve nesnel yönden farklı olanı ararız.

Çözümlü Örnek Soru-1

Çözüm: V. Cümlede arkadaşlarının kendisini hatırladığı ve aralarında görmek istediği için çok sevinmiş ve aynı cümlede insanın hatırlanması kadar güzel bir şeyin olmayacağını vurgulamış. Bu da kişiden kişiye değişen bir görüştür. O yüzden cevap: E

Doğrudan Anlatım

Birinin söylediği ifadeyi olduğu gibi, hiç değiştirmeden aktaran cümlelerdir. Bu tür cümlelerde yapısal değişiklik olmaz. Genellikle “dedi, demiş, diyerek, diyen..” gibi ifadeler bulunur.

Doğrudan Anlatım Örnekleri

Antalya’nın Manavgat ilçesine bağlı bir köyde doğdum.

Bahçedeki rengarenk çiçeklerin arasında gezmek kadar güzel bir şey yok, dedi.

Yazar: “Yeni bir kitap hazırlığı içindeyim ama daha fazla ayrıntı veremem.” dedi.

Yazım yanlışlarını bulup düzeltmesi için metni bir arkadaşıma yolladım.

Arkadaşıma “Bize geleceğin zaman haberim olsun.” dedim.

Taktik: Doğrudan anlatım cümleleri tırnak ( " " ) işaretiyle kullanılmaya uygundur. Yukarıdaki örneklerde görüldüğü gibi verilen ifadeler tırnak içinde kullanılmaya uygundur.

Dolaylı Anlatım

Birinin söylediği sözü değiştirerek aktaran cümlelerdir. Bu tür cümleler bazı ufak değişikliğe uğramıştır. Bu tür cümlelerin sonunda genellikle “söyledi, belirtti, vurguladı, ima etti…” gibi fiiller bulunur. 

Dolaylı Anlatım Örnekleri

Antalya’nın Manavgat ilçesine bağlı bir köyde doğduğunu söyledi.

Bahçedeki rengarenk çiçeklerin arasında gezmek kadar güzel bir şey olmadığını belirtti.

Alınan kararlara özenle uyulması gerektiğini ima etti.

Yazar, yeni bir kitap hazırlığı içinde olduğunu ama daha fazla ayrıntı veremeyeceğini ima etti.

Yazım yanlışlarını bulup düzeltmesi için metni bir arkadaşına yolladığını söyledi.

Taktik: Dolaylı anlatım cümleleri tırnak ( " " ) işaretiyle kullanılmaya uygun değildir. Yukarıdaki örneklerde görüldüğü gibi ifadeler değiştirilerek aktarıldığı için tırnak içinde kullanılmaya uygun değildir.

Çözümlü Örnek Soru-2

Amaç Sonuç Cümlesi

Eylemin hangi amaçla yapıldığı ya da yapılacağını bildiren cümlelerdir. Cümlede iki yargıdan biri amaç, diğeri buna bağlı sonuçtur. Bu tür cümlelerde “için, üzere, amacıyla, diye…” gibi kelimeler veya “e” hal eki bulunabilir ancak hangi ek ya da kelime olursa olsun amaç sonuç cümlesi “amacıyla” ifadesiyle okunmaya uygundur ya da “Hangi amaçla?” sorusuna cevap verir. Bu da neden sonuç cümlesiyle arasındaki farktır. Örneğin “Bazı önemli konularda karar almak için toplantı yaptık.” cümlesinde toplantı yapma amacı verildiği için amaç sonuç ilişkisinden söz edilebilir.

Amaç Sonuç Cümlesi Örnekleri

Arkadaşlarını güldürmek için her fırsatta komik fıkralar söylerdir. (Hangi amaçla komik fıkralar söyler?)

Konu hakkındaki fikrini almak üzere yanına gittim. (Onun yanına hangi amaçla girmiş?)

Mutlu olsun diye doğum günü pastası hazırladım. (Doğum günü pastası hazırlama amacı nedir?)

Arabayı tamir ettirmek için çalıştığı yerden bir günlük izin istedi. (Çalıştığı yerden hangi amaçla izin istedi?)

Süt üretimini artırmak amacıyla bazı özel yemler almış. (Özel yemleri hangi amaçla almış?)

Neden Sonuç Cümlesi

Eylemin hangi sebepten dolayı yapıldığı veya yapılmadığını bildiren cümlelerdir. Bu tür cümlelerde bulunan iki yargıdan biri sebep, diğeri buna bağlı sonuçtur. Gerekçeye dayalı bu tür cümleler “neden, niçin, niye, hangi sebeple, hangi gerekçeyle…” gibi sorulara cevap verir. Sebep sonuç cümleleri genellikle “için, -den, -den dolayı, -den ötürü, -dığından, diye…” gibi ek veya kelimelerle oluşur.

Neden Sonuç Cümlesi Örnekleri

Toplantıyı ileri bir tarihe aldıkları için şirkette beklemek zorunda kalmadık. (Neden beklemek zorunda kalmadılar?)

Yolda karşılaştığım arkadaşımla vaktim olmadığından uzun uzadıya konuşamadım. (Neden uzun uzadıya konuşamadı?)

Zamanının çoğunu televizyon izleyerek geçirdiği için arkadaşlık ilişkisi oldukça zayıf. (Arkadaşlık ilişkisi neden zayıf?)

Toplumun beklentilerine cevap vermekten uzak kalmış, eserin ilgiyle karşılaşacağını düşünmüyorum. (Eserin ilgiyle karşılaşacağını neden düşünmüyor?)

Kestirme yerine uzun yoldan gelince akşam yemeğine zor yetiştiler. (Akşam yemeğine neden zor yetiştiler?)

Not: Neden sonuç cümlelerinde genellikle baştaki yargı neden, sondaki yargı sonuç anlamı bildirse de bunun tersi durumlar olabilir. Bunlar da genellikle devrik cümlelerde görülür.

Örnek: Çok üzülmüştü kendisini çağırmadıkları için. (Sebep: kendisini çağırmadıkları için, Sonuç: Çok üzülmüştü.)

Not: Neden sonuç ilişkisi bazen iki cümle arasında da olabilir.

Örnek: Kadının ördüğü çoraplar oldukça kalındı. Bu nedenle soğuk havalarda bile ayaklarımız üşümez.

Çözümlü Örnek Soru-3

Koşul Sonuç Cümleleri

Bir olay veya durumun gerçekleşmesinin başka olay veya duruma bağlı olduğunu bildiren cümlelerdir. Koşul sonuç cümleleri genellikle -se/-sa şart ekiyle gerçekleşir. Bunun dışında “ama, fakat, lakin gibi bağlaç, “mi” soru edatı ya da “-ınca, -dıkça” gibi zarf fiil ekleriyle de oluşturulabilir.

Koşul Sonuç Cümlesi Örnekleri

Konfor alanının dışına çıkıp çalışmayı seçersen senin değiştiğini anlarım. (Değiştiğini anlamasının koşulu nedir?)

Onu da bizim gruba dahil ederim ancak hatasını anlayıp durumu düzeltecek. (Gruba dahil etmesinin şartı nedir?)

Bir eser olayları görmediğim yönden bana anlatabiliyorsa başarılıdır. (Bir eser hangi koşulda başarılı olur?)

Çiçeklere baktıkça içimi huzur ve mutluluk duygusu kaplıyor. (İçimi huzur ve mutluluk duygusu kaplamasının şartı nedir?)

Konuşmanı mümkün olduğunca kısa tutarsan dinleyenleri sıkmazsın. (Dinleyenleri sıkmamasının koşulu konuşmayı mümkün olduğunca kısa tutmaktır.)

Dikkat: Bazen şartlar yerine getirilse de beklenen sonuç olamayabilir. 

Örnek: Başkalarından etkilense de eserlerine kendi imzanı atabilmeyi başarmış bir sanatçıdır. (Başkalarından etkilenen birinden başkalarına benzemesi veya özenmesi beklenirken verilen örnekte sözü edilen kişi kendi olarak kalmayı başarmış.)

Aynı ve Yakın Anlamlı Cümleler

TYT cümlede anlam konusunun bir diğer alt başlığı da aynı ve yakın anlamlı cümlelerdir. Anlam bakımından birbirinin aynısı veya birbirine yakın olan cümlelerdir. Bu tür cümleler başka bir ifadeyle anlatılır. Verilen mesaj (ana fikir) bakımından birbirine benzer niteliktedir.

Aynı ve Yakın Anlamlı Cümle Örnekleri

Çelişen Cümleler

Birden çok yargı, olay ya da durum arasında tutarsızlığı bildiren cümlelerdir. Çelişkili ya da karşıt durumlardan bahseden bu tür cümlelerde amaç zıt anlamlı yargıları bulmaktır.

Anlamca Çelişen Cümle Örnekleri

Karşıt Anlamlılık

Birbirine anlam bakımından karşıt olan ifadelerdir. Bunlar çelişkili ifade veya olumlu ve olumsuz anlamlardan oluşur. Yani karşıt tezleri savunan, aynı görüşleri bildirmeyen yargılara karşıt anlamlı cümleler denir.

Karşıt Anlamlılık Örnekleri

Uygulamaya konulmayan bilgilerin kalıcı olmadığını söylüyorsun ancak anlattıklarının da ezberlenmesini istiyorsun.

Çocukların okuması için önerilen kitapların dili oldukça ağır, çocukları bunları nasıl anlasın?

Akşama kadar koşturup oynayan çocuklar, babaları gelince süt dökmüş kediye döndü.

Birbirimize karşı samimi ve şeffaf olmamız gerektiğinden bahsediyor ancak kendisi saman altınsan su yürütüyor.

Aileler tartışmış hatta küsmüş olsa bile çocuklar arkadaşlık bağını koparmamalı.

Örtülü Anlam

Cümlenin bildirdiği anlamın dışında başka yargıların da çıkarılabilmesidir. Bu tür cümlelerde “de, bile, yalnız, sadece, yine…” sözcükler bulunur.

Örtülü Anlam Örnekleri

Artık başkalarının ne dediği önemli değil. (Demek ki önceden başkasının ne dediği önemliymiş.)

2000’li yıllarda çalışmak için Konya’ya da gittim. (2000’li yıllarda başka şehre de gitmiş.)

Artık diyetimde kalorisi fazla besinlere yer vermiyorum. (Demek ki daha önce kalorisi fazla besinlere yer vermiş.)

İyi anlaşılmadığını düşünerek konuyu bir daha anlattı. (Demek ki konu daha önce en az bir kez anlatılmış.)

Kardeşim kalemini yine okulda unutmuş. (Demek ki başka bir gün daha unutmuş.)

Tanım Cümlesi

Bir kavram, durum, olay ya da varlığın ne olduğunu bildiren cümlelerdir. En genel anlatıma sahiptir. “Bu nedir, kimdir?” gibi soruların cevabını verir. Açıklayıcı anlatımın ağır bastığı metinlerde görülür. Yüklemler genellikle “-dır / -dir” gibi ek alır ya da “denir, demektir” gibi sözcüklerden oluşur.

Tanım Cümlesi Örnekleri

Deneme, herhangi bir konuda yazarın kişisel görüşlerini öne sürdüğü metin türleridir. (Denemenin tanımı yapılmış.)

Galaksi, merkezindeki kara delik sayesinde milyarlarca yıldızı bir arada tutan gök adasıdır. (Galaksinin tanımı yapılmış.)

Bir ismin benzetme amacı gütmeden başka bir isim yerine kullanılmasına ad aktarması denir. (Ad aktarmanın tanımı yapılmış.)

Duyular arası aktarma, bir duyuya ait kavramın cümlede kazandığı anlama göre başka duyu için kullanılmasına denir. (Duyular arası aktarmanın tanımı yapılmış.)

Yeni anlayış ve ihtiyaçlar, farklı meslek dallarına kapı aralamak demektir. (Yeni anlayış ve ihtiyaçların tanımı yapılmış.)

Dikkat: Tanım cümlesi öznel ya da nesnel olabilir.

Öznel Tanım Cümlesi

Bize bu şekilde bakması, konuşmalarımızın hoşuna gitmediği anlamına gelir. (Kişinin bakışlarını yorumlayarak tanımlamış.)

Nesnel Tanım Cümlesi

Tahıl; buğday, arpa, mısır, pirinç, çavdar gibi bitkisel ürünlere denir. (Tahılın nesnel tanımı yapılmış.)

Açıklama Cümlesi

Öne sürülen bir düşüncenin gerekçesinin de verildiği cümlelerdir. Genellikle sebep sonuç cümleleriyle oluşur. Bazen tek bazen de iki cümle şeklindedir. Örneğin “Anlatacaklarımı dikkatle dinleyiz zira bu konu özellikle sizi ilgilendiriyor.” cümlesinde neden dikkatle dinlemeleri gerektiği aynı cümlede verilmiş: “Bu konu özellikle sizi ilgilendiriyor.”

Aşağıdaki açıklama cümlelerinde altı çizili sözcükler, öne sürülen düşüncenin açıklamasıdır.

Açıklama Cümlesi Örnekleri

Beni hiçbir zaman anlamayacaksınız çünkü kendi önyargılarınızı kıramıyorsunuz.

Seranın ağzını kapatmamız gerekiyor, köpekler buraya dadandı.

Kadıncağız hemen mutfağa gidip bir şeyler hazırladı, çocukları acıktı diye.

Yani bugün maç yapamadım diye karşı takıma yenilmeniz şart mıydı?

Her gün yeni şeyler öğrenmen gerekir çünkü kendini tekrarlayan biri yerinde kalır.

Odasına gidip içi için ağladı demek ki bu acıya dayanamıyor.

Taktik: Yukarıdaki örneklerde de görülüğü gibi açıklama cümleleri ya sıralı yapılı olur ya da bu tür cümlelerde genellikle "çünkü, diye, demek ki..." gibi ifadeler görülür.

Çözümlü Örnek Soru-4

İçerik Cümlesi

Eserin konusu ya da içeriğidir. “Metinde ne anlatılıyor?”, “Neyden bahsediliyor?” gibi sorularla bulunur. Metinde genellikle duygu, düşünce ve tema şeklinde görülür. Örneğin “Şiirlerinde doğal yaşamın güzelliği anlatılmış.” cümlesine “Ne anlatılıyor?” sorusu sorulduğunda “doğal yaşamın güzelliği” cevabı çıkar. O yüzden içerik cümlesi sayılır.

İçerik Cümlesi Örnekleri

Kitapta çocukların nasıl beton binalara hapsedildiği anlatılmış.

Romanında köylü ve muhtarla olan problemleri yüzünden köyünü terk eden bir ailenin şehirde yaşadığı zorlukları anlatmış.

Kitabında emekliye ayrılan bir öğretmenin sahil kasabasındaki huzurlu yaşamını anlatmış.

Şiirlerinde yalnızlık ve karamsarlığı etkileyici bir üslupla ele almış.

Bu romanında ailesinden uzakta yaşayan bir gencin hayata nasıl sıkı sıkıya tutunduğunu anlatmış.

Üslup Cümlesi

Bir yazarın dili kullanma biçimidir. Eserinde içeriği vermek isteyen sanatçı bunu nasıl aktarmıştır, sorusuna cevap verir. Dünyada hakkında yazılmamış konunun olduğu söylenemez ancak dili kullanma biçimiyle nice yazarlar kendine özgü bir yol çizer. Yazarın da ustalığı bundan gelir. Üslup cümlelerinde bazı kavramların yeri önemlidir. Bunlar genellikle yoğun, duru, açık, anlaşılır, sade, süslü, yalın, özlü, mecazlı dil, deyimlere başvurma, ikilemelere yer verme, halkın diliyle konuşma… gibi ifadelerdir.

Üslup Cümlesi Örnekleri

Cümleleri oldukça uzatması ifadelerin anlaşılmasını zorlaştırmış.

Mekan tasvirlerine detaylara önem vermesi gerçekçilik hissini artırsa da okuru sıkabilir.

Düşüncelerini süslü bir dille ifade ettiği için bazen anlamakta zorlanıyorum.

Mecazlı ifadeleri anlatımındaki derinliği sağlamış.

Betimlemeleri ikileme ve sıfatlarla oluşturduğu için cümleleri uzun tutmuş.

Dikkat: Bazı cümleler hem içerik hem de üslup bildirebilir.

Örnek: Kitap hayatın gerçeklerini acımasızca ortaya çıkarsa da kalbimizi parçalayacak kadar etkili bir dille yazılmış. (Cümlede geçen “hayatın gerçekleri” içerik, “etkili bir dille” ifadesi üslup bildirir.)

Aşamalı Durum Bildiren Cümle

TYT cümlede anlam konusunun bir diğer alt başlığı da aşamalı durum bildiren cümledir. Bu anlamdaki cümleler, bir olay veya durum adım adım kötüye veya iyiye doğru gittiğini bildirir. Genellikle günden güne, yavaş yavaş, her geçen gün, gün geçtikçe, giderek… gibi sözcük ya da “-dıkça” zarf fiil eki bulunur.

Aşamalı Durum Bildiren Cümle Örnekleri

Bir süre işleri durgun olan esnaf gün geçtikçe yüzü gülmeye başladı.

Bizim ekip hedefine her geçen gün yaklaşıyordu.

Akşam vakti yavaş yavaş köye varıyorduk.

Sorunları çözüme kavuşturmak bir kenara giderek büyütmüş.

Sahiplendiğimiz kedi bizlere gün gün ısınıyordu.

Karşılaştırma Cümlesi

İki varlık, olay, durum ya da kavram arasında farklı veya benzer yönlerinin ortaya çıkarıldığı cümlelerdir. Bu tür cümleler en, kadar, daha, gibi… sözcüklerden biriyle oluşur.

Karşılaştırma Cümlesi Örnekleri

Sinema, yönetmeninin hayal ettiği yer çerçevesinde; roman ise okuyucunun hayal gücü sınırında olanak tanır.

Bu romandaki kişiler günlük yaşamda karşılaştığımız insanlardan daha içten olmuş.

Eserlerindeki anlatım gücü onu diğerlerinden ayırmıştır.

Onun yazdığı roman çağdaşlarından daha akıcı ve yoğun bir anlatıma sahiptir.

Anlatımı özlü olduğu için öykü yazmak daha zordur.

Dikkat: İki kavram, olay, durum ya da varlık arasında yapılan karşılaştırmada eşitlik de görülebilir.

Örnek: Boş zamanlarımda gitar kadar bağlamayla da uğraşırım. (İki çalgı aleti arasında yapılan karşılaştırmada eşitlik söz konusu)

Olasılık Cümlesi

Bir olay ya da durumun gerçekleşme ihtimalinin olmasıdır. Öne sürülen görüşlerde kesinlik yoktur. Bu tür cümlelerde “muhtemelen, galiba, belki” gibi zarflar olabilir veya yüklemler -ecek/-acak, -dır/-dir, -meli/-malı gibi ek alabilir. Ayrıca yeterli birleşik fiiller (abil-) de olasılık anlamı katabilir.

Olasılık Cümlesi Örnekleri

Yarın size gelemeyeceğim, misafirler uğrayabilir.

Ersin şu saatlerde otogara varmıştır.

Bana öyle geliyor ki yaptığından çok utanmıştır.

Mersin Deniz suyu sıcaklığı şu an düşmüştür.

Varsayım Cümlesi

Bir olay ya da durumun gerçekleşmiş veya gerçekleşmemiş gibi düşünülmesidir. Başka bir ifadeyle bir şey kısa süreliğine istenildiği gibi kabul edilir. Bu tür cümlelerde “farz edelim”, “diyelim ki”, “tut ki”, “düşün ki”, “varsayalım” gibi sözcükler bulunur.

Varsayım Cümlesi Örnekleri

Diyelim ki edebiyata olan ilgi arttı, işte o zaman yeni eserler daha çok çıkacaktır.

Düşün ki süslü ve yoğun anlatıma sahip eserin var, onun ilgiyle okunabileceğini söyler misin?

Büyük ödülü kazandığını farz edelim, bana yardım eder miydin?

Tut ki Afrika’nın güneyindesin turistik geziye çıkar mıydın?

Patronun seni müdür yaptığını varsayalım, bize karşı çok değişirdin.

Öneri Cümlesi

TYT cümlede anlam konusunun bir diğer alt başlığı da öneri cümlesidir. Bir problem hakkında çıkış yolu göstermek, eksikliği gidermek ya da yanlış görülen bir yeri düzeltmek için kullanılan cümlelerdir.

Öneri Cümlesi Örnekleri

Gıda ürünlerini alırken son kullanım tarihine mutlaka bakmalıyız.

Çalışmalarını yapmadan önce uygulayacağın bir plan oluşturmalısın.

Bir metnin başlığını belirmeden önce o metni önce tamamlamalısın.

Kitaplarının daha çok okura ulaşmasını istiyorsan okurun anlayacağı bir dille yazmalısın.

Sıkça kullanılan atasözleri ve deyimler sözlüğü hazırlarsan sınavlarda yardımcı kaynak olabilir.

Dikkat: Öneri cümleleri genellikle gereklilik ya da şart cümlelerinden oluşur.

Tasarı Cümlesi

Birinin yapmayı planladığı çalışmalarıdır. Tasarı cümlesinde planı kurulan çalışma henüz yapılmamı sadece amaçlanmıştır ya da planı yapılmıştır.

Tasarı Cümlesi Örnekleri

Yakın bir tarihte yeni bir kitap yazmayı düşünüyorum.

En yakın zamanda bir sanat kursuna gideceğim.

Tarsus’a tayinim çıkarsa buradan bir ev alacağım.

Şu ana kadar yazdığım şiirleri tek kitapta birleştirmeyi hedefliyorum.

Bu sene kendi üniversitemde yüksek lisansa başvurmayı düşünüyorum.

Eleştiri Cümlesi

Bir eser, düşünce, olay ya da kişinin olumlu veya olumsuz yönlerini ortaya çıkaran cümlelerdir. Bu tür cümlelerde amaç eleştirilen şeyin daha iyi olmasını sağlamaktır.

Eleştiri Cümlesi Örnekleri

Şiirleri her okunduğunda farklı tatlar bırakabilecek kadar yoğun bir anlatıma sahiptir.

Düşünmeden konuşman başkalarını kırmana neden olur.

Yazarın anlatımında sıradanlığın olması onun yetkinliğe ulaşmadığını gösteriyor.

Bazı yönetmenlerin ticari kaygı güderek iş yapması filmlerinin basitleşmesine neden oluyor.

Yazarın kurgulamadaki başarısı kitabın sürükleyiciliğini arttırmış.

Öz Eleştiri Cümlesi

Kişinin kendi olumsuz yanlarını anlatmasıdır. Yani eksik yanlarını değerlendirmesidir. Öz eleştiri yapan insanların samimi, yapıcı ve tarafsız olduğu düşünülür. Genellikle pişmanlık ya da hayıflanma cümlelerinden oluşur.

Öz Eleştiri Cümlesi Örnekleri

Bu şekilde yüksek ses tonuyla konuştuğum için hem sizi hem de kendimi üzüyorum.

Kendi ayaklarının üzerinde duran birey olmak yerine başkalarından yardım beklerdim.

Çocuklarıma vakit ayırırken onlarla bol bol konuşsaydım daha iyi olurdu.

Hayatta bir yerlerden başlamak gerektiğini söylerler ancak ben fırsatların ayağıma gelmesini beklerdim.

Ödevleri deftere yazmadığım için bulmakta karıştırıyorum.

Dikkat: Öz eleştiri cümleleri pişmanlık, hayıflanma ve neden sonuç anlamı bildirebilir.

Örnek: Ödevimi zamanında yapsaydım şimdi stresli olmazdım. (Hayıflanma bildiren bu cümle pişmanlık da sayılır.)

TYT Cümlede Anlam – Yakınma Cümlesi

TYT cümlede anlam konusunun bir diğer alt başlığı da yakınma cümlesidir. Bu anlamdaki cümlelerde bir olay, durum ya da kişiye karşı memnuniyetsizlik muhatabına değil de başkasına anlatılır. Kısacası şikayeti başkasına anlatan cümlelerdir.

Yakınma Cümlesi Örnekleri

Hatasını bildiği halde yanıma gelip özür dileme zahmetinde bulunmadı.

Edebiyatımızda yeni akıma karşı nedense hep ön yargı var.

Kılı kırk yaran çalışmamı iki cümleyle değerlendirmeleri haksızlık.

O kadar muhabbetimiz var da beni maça neden çağırmadılar?

Düşüncesiz komşumun gürültüsünden bir türlü ders çalışamadım.

TYT Cümlede Anlam – Sitem Cümlesi

Bir kişiye karşı duyulan memnuniyetsizlik ya da şikayeti yine onun yüzüne söylendiği cümlelerdir.

Sitem Cümlesi Örnekleri

Aşk olsun, insan geziye gider de beni çağırmaz mı?

Madem aklınıza gelmedim bari bu çocuğa yemek getirseydiniz.

TYT Cümlede Anlam – Pişmanlık Cümlesi

Birinin yaptığı işten duyduğu üzüntüdür. Kişi geçmişe dair üzüntü veya rahatsızlığını dile getirir.

Pişmanlık Cümlesi Örnekleri

Akşamki eğlencemizi burnumuzdan getirdi, nereden çağırdım onu?

Keşke onu dinlemeseydim, zamanımı boşa harcadım.

Toplantıda kırıcı konuştuğum için üzgünüm.

Sinemaya gitmeseydim, şimdiye kadar işler biterdi.

İşleri aceleye getirmeseydim keşke, çoğunda hata çıktı.

TYT Cümlede Anlam – Hayıflanma Cümlesi

Birinin yapmadığı işten duyduğu üzüntüdür. Genellikle iş işten geçtikten sonra yaşanan üzüntüleri dile getirir.

Hayıflanma Cümlesi Örnekleri

Sınavlara iyi çalışsaydım şimdi böyle olmazdı.

Zamanım varken bahçedeki çiçekleri sulamalıydım.

Arabayı uygun bir boşluğa park emeliydim.

Param varken buradan arsa almalıydım.

Trafik kazasında hemen tutanak tutmalıydım.

TYT Cümlede Anlam – Küçümseme Cümlesi

Genellikle bir insanın yetersizliğini dile getiren cümlelerdir. Bu tür cümleler yetersiz görme, alay etme, aşağılama, hor görme gibi anlamlar bildirir.

Küçümseme Cümlesi Örnekleri

Bu kadar yeteneksiz biri nasıl olur da başarır?

Senin gibi birinin bu işi yapacağını düşünmüyorum.

Bu takımla değil bizi, çocukları bile yenemezsiniz.

Daha dünkü çocuk gelmiş beni eleştiriyor.

Güya beni satrançta yenebileceğini sanıyor.

TYT Cümlede Anlam – Azımsama Cümlesi

TYT cümlede anlam konusunun bir diğer alt başlığı da azımsama cümlesidir. Bu cümlelerde bir varlık niceliksel yönden yetersiz görülür. Başa bir ifadeyle bir şeyin sayısal yönden az görülmesidir.

Azımsama Cümlesi Örnekleri

Bu kadar az parayla ne alabilirim ki?

Bu yemek değil çalışanlara bana bile yetmez.

Yarım kilo etle bir tencere yemek yapamazsın.

Birkaç şiir okudun diye kendini sunucu mu sandın?

Önemli bir sınav için günlük bir saatlik çalışma yeter mi?

Bu kadar küçük bir eve kaç kişi sığar ki?

TYT Cümlede Anlam – Ön Yargı (Peşin Hüküm) Cümlesi

Bilgi sahibi olmadan bile bir olay, durum ya da varlık hakkında olumlu veya olumsuz görüş bildirmektir. Ön yargı cümlesinde sonuç belli değildir ancak iyi veya kötü yönde kabul edilir.

Ön Yargı (Peşin Hüküm) Cümlesi

Öve öve bitiremediği kekini kimse beğenmeyecek.

Burada onlarca iddia ortaya koydun ancak biliyorum ki hepsi asılsız.

Her romanıyla okurların beğenisini kazanan yazarın son kitabı da kapış kapış gidecek.

Kendini hep haklı görüyor, bu sefer de hatasını kabul etmeyecek.

Ben zaten onun bizi davet etmeyeceğini biliyorum.

TYT Cümlede Anlam – Beğenme Cümlesi

Bir olay, durum ya da varlık hakkındaki beğeniyi dile getiren cümlelerdir. Takdir etme, övme anlamı görülür.

Beğenme Cümlesi Örnekleri

Kendisine yapılan hataları bağışlayan merhametli biriydi.

Annemin çayını içen başka çay içmez.

Ev dediğin işçiliğiyle ve manzarasıyla ancak bu kadar olurdu.

Helal olsun, sahnede yerinde ve doğru konuştu.

Bunca problemli bir ortamda kimseye benzemeyen, kendi korumuş biri.

TYT Cümlede Anlam – Benzetme Cümlesi

Bir varlık, olay, durum ya da kavramdan güçsüz olanın güçlü olana eş gösterilmesidir. Yazar ya da şairler bu söz sanatı ile anlatımını güçlendirmeye çalışır.

Benzetme Cümlesi Örnekleri

Kömür gibi gözleriyle etrafa şaşkın şaşkın bakıyordu.

Gözleri adeta kartal gibi iyi görüyordu.

Altın gibi kalbiyle hiç kötülük düşünmezdi.

Hal ve hareketlerine baksan patron sanırsın.

Bul biberi atınca yemek zehir gibi oldu.

TYT Cümlede Anlam – Kişileştirme Cümlesi

TYT cümlede anlam konusunun bir diğer alt başlığı da kişileştirme cümlesidir. Bu cümlelerde insan dışı varlıklar insan özelliği kazanır. Diğer adı teşhistir olan kişileştirmede amaç insan dışındaki varlıkların, okurların dikkatini çekecek şekilde ifade edilmesidir. Kişileştirilen varlıklar, konuşma, düşünme, üzülme, duygulanma, sevinme gibi insana ait özellikler kazanmıştır.

Kişileştirme Cümlesi Örnekleri

Yaptığı konuşmayı kuşlar ve ağaçlar bile duymuştu.

Şimdi gidin ve bana çocukluğumu getirin kuşlar.

Sen gülünce çiçekler kıskanır güzelliğini.

Sokaktaki kediler bile ondan kuşku duyardı.

Bahçedeki kelebekler adeta dans eder gibi uçuyordu.

TYT Cümlede Anlam – Abartma Cümlesi

Bir varlık, olay ya da durumun olduğundan daha fazla veya az gösterilmesidir. Genellikle benzetme ifadeleriyle oluşturulan abartma cümleleri sayesinde içinde bulunduğumuz duygu hali ya da durumunu aşırı biçimde anlatmış oluruz.

Abartma Cümlesi Örnekleri

Akşamki maça gelemeyeceğim çünkü dünya kadar işlerim var.

Havuz bugün o kadar kalabalıktı ki iğne atsan yere düşmez.

Tanımadığı bir insan kendisine kızınca kıyameti kopardı.

Odasında şarkı söylerken müdür gelince utancından yerin dibine girdi.

Kötü bir haber alacağım korkusu beni yiyip bitirdi.

Ağzımla kuş tutsam beni yarışmaya alacaklarını sanmam.

TYT Cümlede Anlam – Konuşturma Cümlesi

İnsan dışı varlıkların insanlar gibi konuşturulmasıdır. Özellikle hayvan, bitki veya cansız varlıklar insanlar gibi konuşur. Aynı zamanda bir söz sanatı olan konuşturma cümlesi daha çok masal, destan, efsane ya da fabl türündeki olay yazılarında görülür.

Konuşturma Cümlesi Örnekleri

Karşısına çıkan yavru kuş: “Ne olur, bana yardım et.” dedi.

Sonbahar hazırlığına başlayan göçmen kuşlar: “Yakında buralar soğuyacak.” dedi.

Büyük çam ağacı: “Seni buralarda görmek istemiyorum.” diyerek oduncuları kovdu.

Boynum bükük, yapraklarım dökük; kimim kaldı senden başka? (Bitki konuşturulmuş.)

Kargaya bakıp şöyle dedi tilki: “Bana bir şarkı söylesene.”

TYT Cümlede Anlam – Gerçekleşmemiş Beklenti Cümlesi

Beklenen bir olay veya durumun gerçekleşmediğini bildiren cümlelerdir. Böyle olunca da genellikle hayal kırıklığı anlamı vardır.

Gerçekleşmemiş Beklenti Cümlesi Örnekleri

Bana biraz oldun hak verir sanmıştım.

Bana da yardım etmeni beklerdim.

Derslerine düzenli çalışacağını umuyordum.

Yaşadıklarınızı bana da anlatırsınız diye düşünmüştüm.

Bu kadar basit bir sınavda tam puan alırsın sanmıştım.

TYT Cümlede Anlam – Özlem Cümlesi

Bir kişi, mekan, varlık ya da olaya karşı duyulan özlemi dile getiren cümlelerdir.

Özlem Cümlesi Örnekleri

Nerede o gençlik yılları?

Eskiden arkadaşlık ilişkileri daha anlamlıydı.

Çocukluğumun geçtiği sokak burnumda tütüyor.

TYT Cümlede Anlam – Değerlendirme Cümlesi

TYT cümlede anlam konusundan bir diğeri de değerlendirme cümlesidir. Bir eser, düşünce ya da olayın olumlu veya olumsuz yönlerinin ortaya konulduğu cümlelerdir. Eser üzerinde yapılan değerlendirmede amaç eserin hak ettiği değere ulaşmasını sağlamaktır. Eleştiri cümleleri aynı zamanda değerlendirme cümlesi sayılır.

Değerlendirme Cümlesi Örnekleri

Süslü bir anlatımı olduğu için eserleri kendini kolay kolay ele vermiyor.

Yalnızlığı konu alan şiirleriyle bilinen şair bu sefer kendi kalıplarını kırmayı başarmış.

Günlük konuşma diliyle yazılan bu romanı okuyunca kişilerin de çevrenizden biri olduğunu düşüneceksiniz.

Biçimi ön planda tutmak için gayret etmiş ancak geriye anlam derinliğinden yoksun bir şiir kalmış.

Sunumunu yaparken çeşitli kaynaklardan yararlanması iyi ancak kişisel görüşlerine de yer verseymiş.

Çözümlü Örnek Soru-5

Not: Eser hakkında yapılan değerlendirmeler sanatçının özel hayatından bağımsız olmalı. Ayrıca sanatçıya yol gösterirse yapıcı olur.

TYT Cümlede Anlam – Atasözleri

Cümle şeklinde kalıplaşmış yargılardır. Yani sözcükler çıkarılamaz veya değiştirilemez. Bir toplum ya da kültürün tecrübeleri sonucu oluşur, içinden çıktığı kültürün anlayış ve inanışını yansıtır. Belli bir mesaj (ileti) bildirir, özlü anlatıma sahiptir. Genellikle mecaz anlamlı olsa da gerçek anlamlı olan atasözleri de vardır. Nasihat veren, bir tecrübeyi aktaran, değer yargılarını ya da anlayışı aktaran atasözleri vardır.

Atasözleri Örnekleri

Azıcık aşım kaygısız başım: Mal mülkten çok insanın rahatlığı önemli, gereğinden fazla kazanılan şeyler insanın huzurunu bozabilir.

Bir acı fincan kahvenin kırk yıl hatırı vardır: Küçük ve önemsiz bir iyilik bile unutulmaz, bu iyiliği gören kişi yapılanların altında kalmaz.

Deveciyle konuşan kapısını büyük açar: Zengin ve gösterişli ortamlarda bulunan kişi hayatını ona göre düzenlemeli.

Elin ağzı torba değil ki büzesin: Sır olması gereken bir konu, başkasına açıldığında onu durduramazsın. Mutlaka birilerine söyler ve dedikodusunu yapar.

İnsan yedisinde ne ise yetmişinde de odur: Bir insan küçüklüğünde nasıl bir karaktere sahipse yaşlılığında da öyle olur, değişmez.

TYT Cümlede Anlam – Özdeyişler (Vecizeler)

Belli bir mesaj ileten, cümle biçiminde olan ve genellikle kalıplaşmış ifadelerdir. Bunlara özdeyiş ya da vecize de denir.

Özlü Söz Örnekleri

Cennet anaların ayaklarının altındadır. [Hz. Muhammed (S.A.V)]

Öğretmenler! Yeni nesil, sizlerin eseri olacaktır. (Mustafa Kemal ATATÜRK)

Bilimsiz şiir, temelsiz duvara benzer (Fuzuli)

Dikkatinizi Çekecek Diğer Bağlantılar

Sözcükte Anlam Konu Anlatımı

Yazım Kuralları Konu Anlatımı

Beni Instagram üzerinden takip ediniz.