Aşamalı Durum Cümlesi

İşte, aşamalı durum cümlesi konu anlatımı:

Aşamalı Durum Cümlesi

Bir olay ya da durumun basamak basamak daha iyi ya da kötüye gittiğini bildirir.

İstediğimiz ya da istemediğimiz bir sonuca adım adım ilerleme anlamı vardır.

Bu tür cümlelerde genellikle günden güne, yavaş yavaş, her geçen gün, gün geçtikçe, giderek… gibi sözcük ya da “-dıkça” zarf fiil eki olur.

Örneğin “Bahçeye ektiğimiz sebzeler her geçen gün uzuyordu.” cümlesinde “her geçen gün” ifadesi sebzelerin boyunun basamak basamak uzadığını bildiriyor.

Örnek Cümleler

Annesinin günden güne iyi olduğunu duyunca mutluluktan havalara uçtu.

Sen bu paten sürme işini yavaş yavaş kavrıyorsun.

Sana değer verdikçe başkalarını hor görmeye başlıyorsun.

Sonbahar mevsimine rağmen hava sıcaklığı her geçen gün artıyor.

Kümesteki civcivler özel yem sayesinde gün geçtikçe büyüyordu.

Belli tempoda yürüyüş yaptıkça kendisini daha iyi hissediyordu.

Yeni işindeki kurallara gitgide alışıyor.

Sınavlardaki başarısı giderek artınca öğretmenlerinin dikkatini çekti.

Çocuk büyüdükçe babasına daha çok benziyor.

Yapılan araştırmada bazı hayvan türlerinin giderek azaldığı ortaya çıkmış bu yüzden gerekli çalışmalar başlamış.

Dikkat: Yukarıdaki örneklerde görüldüğü gibi aşamalı durum bildiren cümleler bazı kelime veya ekler sayesinde oluşur. Örneğin “Evde çalışınca soruların hepsini cevaplayabildi.” cümlesinde aşama yerine neden sonuç anlamı var. “Evde çalıştıkça başarısı arttı.” cümlesinde “-dıkça” eki sayesinde aşama anlamı vardır.

Bilgi: Aşamalı durum bildiren cümlelerde bir olay veya durumun değişimi bir anda olmaz, belli bir zaman içinde gerçekleşir.

Dikkat: Ara sıra sorularda çıkan ve bir gün arayla ya da iki günde bir anlamında olan “günaşırı” kelimesi aşamalı durum bildirmez. Örneğin “Buraya günaşırı gelir, bir ihtiyacım olup olmadığını sorardı.” cümlesinde aşamalı durum anlamı yoktur.

Örnek Sorular

Çözümlü Örnek Soru-1

Aşağıdaki cümlelerin hangisinde aşamalı durum anlamı yoktur?
A) Aralık ayına geldiğimiz şu günlerde havalar gittikçe soğuyordu.
B) Raflardaki kitaplar yıldan yıla artıyordu.
C) Saksıdaki çiçekler yerini sevdikçe açmaya başladı.
D) Kursa yeni başlamasına rağmen arkadaşlarına alışmıştı.
E) Yeni açılan dükkânın müşterileri yavaş yavaş artmıştı.

Çözüm: A seçeneğinde “gittikçe” sözü, B seçeneğinde “yıldan yıla” sözü, C seçeneğinde “sevdikçe” sözü, E seçeneğinde “yavaş yavaş” sözü aşamalı durum anlamı bildirir ancak D seçeneğinde bu anlam yoktur. Cevap: D

Çözümlü Örnek Soru-2

Aşağıdaki cümlelerin hangisinde aşamalı durum cümlesi vardır?
A) Ailesinin yanında okuyunca heyecanı azaldı.
B) Şirketteki başarısı gün geçtikçe artıyordu.
C) Onun kim olduğunu bilsem de bu saatte kapıyı açmam.
D) Eve vardıktan sonra biraz dinlenmek için uyudu.
E) Arkadaşlarıyla özlem gidermek için onların yanına gitti.

Çözüm: B seçeneğindeki “gün geçtikçe” ifadesi aşamalı durum anlamı bildirir. Cevap: B

Çözümlü Örnek Soru-3

Aşağıdaki cümlelerin hangisinde kişinin bir davranışta giderek daha iyi olduğu anlamı vardır?
A) Yol kenarında hızlı adımlarla ilerlerken ani hızlanan yağmura tutuldum.
B) Çocuklarımıza öğrendikleri bilgiler üzerinde düşünmeleri için zaman tanınmalıyız.
C) Şiir okuma provasını yaptıkça vurgu ve tonlamalara daha çok dikkat ediyordu.
D) Bir bilgi ara sıra kullanılırsa kişi onu pekiştirir ve uzun süre aklında tutar.
E) Konuklarına doğal bir ortam sunan bu tatil köyü birçok etkinliğe de ev sahipliği yapıyor.

Çözüm: Yine aşamalı durum anlamının olduğu cümle sorulmaktadır. C seçeneğinde “yaptıkça” sözü bu anlamı bildirir. Cevap: C

Bir Durumun Daha İyi ya da Kötüye Gittiğini Bildiren Cümleler

Bir durumun daha iyi ya da kötüye gittiğini bildiren cümleler genellikle pekiştirme anlamında kullanılır. Bunlar birinin işi, sağlığı, durumu ya da yaşanan bir olayın belli bir süre sonra daha iyi veya kötüye gittiğini bildirir.

Örnek Cümleler

Çalışmaları biter bitmez kabul edildi hatta üniversiteden ödül de aldı.

Bana yardım etmediğin gibi işlerime de engel oldun.

Getirdiğimiz kitapları numaralandırdık ayrıca türlerine göre bilgisayara kaydettik.

Akşam birden yağmur başladı hatta fırtına da çıktı.

Ağaçtaki zeytinleri iki günde topladık hem de fabrikaya sıktırmaya götürdük.

Yolda karşılaştığımız çocuk bana selam vermedi hatta yüzüme bile bakmadı.

Dikkat: Bir durumun daha iyi ya da kötüye gittiğini bildiren cümleleri aşamalı durum bildiren cümlelerle karıştırmamak gerekir.

Örnekler

Verilen ödevlerin hepsini yaptı hatta kitap da okudu. (Bir durumun daha iyi ya da kötüye gittiğini bildirir.)
Okul başarısı gün geçtikçe iyiye gidiyordu. (Aşamalı durum bildirir.)

Sıkça Sorulan Sorular

Bu notu indir.