Aşamalı Durum Cümlesi
Günlük konuşmalarda ya da sınavlarda sıklıkla karşınıza çıkan aşamalı durum cümlesi nedir, nasıl bulunur ve örnekleri nelerdir? İşte; bol örnekleriyle, önemli notlarıyla ve çözümlü sorularıyla aşamalı durum cümlesi konu anlatımı:
Aşamalı Durum Cümlesi
Bir olay ya da durumun basamak basamak daha iyi ya da kötüye gittiğini bildiren cümlelerdir. İstediğimiz ya da istemediğimiz bir sonuca adım adım ilerleme anlamı vardır. Bu tür cümlelerde genellikle günden güne, yavaş yavaş, her geçen gün, gün geçtikçe, giderek… gibi sözcük ya da “-dıkça” zarf fiil eki olur. Örneğin “Bahçeye ektiğimiz sebzeler her geçen gün uzuyordu.” cümlesinde “her geçen gün” ifadesi sebzelerin boyunun basamak basamak uzadığını bildiriyor.
Örnek Cümleler
Kedisinin günden düne iyi olduğunu duyunca mutluluktan havalara uçuyordu.
Sen bu paten sürme işini yavaş yavaş kavrıyorsun çünkü gayret ediyorsun.
Sana değer verdikçe başkalarını hor görmeye başladın.
Havalar, eylül ayına rağmen her geçen gün ısınıyor hatta ağustos ayını aratmıyor.
Kümesteki civcivler özel yem sayesinde gün geçtikçe büyüyordu.
Belli tempoda yürüyüş yaptıkça kendisini daha iyi hissediyor bu nedenle haftanın bazı günleri yürüyüşe çıkıyordu.
Yeni işindeki kurallara gitgide alışıyor hatta tempoya da uyum sağlıyordu.
Sınavlardaki başarısı giderek artınca öğretmenlerinin dikkatini çekmeye başladı.
Çocuk büyüdükçe babasına daha çok benziyor hatta hareketleriyle tıpkı babası olmuştu.
Araştırmada bazı hayvan türlerinin giderek azaldığı ortaya çıkmış bu yüzden gerekli çalışmalar başlamış.
Dikkat: Yukarıdaki örneklerde görüldüğü gibi aşamalı durum bildiren cümleler bazı kelime veya ekler sayesinde oluşur. Örneğin "Evde çalışınca soruların hepsini cevaplayabildi." cümlesinde aşama yerine neden sonuç anlamı var. "Evde çalıştıkça başarısı arttı." cümlesinde "-dıkça" eki sayesinde aşama anlamı vardır.
Bilgi: Aşamalı durum bildiren cümlelerde bir olay veya durumun değişimi bir anda olmaz, belli bir zaman içinde gerçekleşir.
Dikkat: Ara sıra sorularda çıkan ve bir gün arayla ya da iki günde bir anlamında olan "günaşırı" kelimesi aşamalı durum bildirmez. Örneğin "Buraya günaşırı gelir, bir ihtiyacım olup olmadığını sorardı." cümlesinde aşamalı durum anlamı yoktur.
Çözümlü Örnek Sorular
Çözümlü Soru 1
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde aşamalı durum anlamı yoktur?
A) Aralık ayına geldiğimiz şu günlerde havalar gittikçe soğuyordu.
B) Raflardaki kitaplar yıldan yıla artıyordu.
C) Saksıdaki çiçekler yerini sevdikçe açmaya başladı.
D) Kursa yeni başlamasına rağmen arkadaşlarına alışmıştı.
E) Yeni açılan dükkanın müşterisi yavaş yavaş artmıştı.
Çözüm için tıklayınız.
“A”da “gittikçe”, “B”de “yıldan yıla”, “C”de “sevdikçe”, “E”de “yavaş yavaş” kelimeleri aşamalı durum anlamı bildirir ancak “D” seçeneğinde bu anlam yoktur.
Çözümlü Soru 2
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde aşamalı durum cümlesi vardır?
A) Ailesinin yanında okuyunca heyecanı azaldı.
B) Şirketteki başarısı gün geçtikçe artıyordu.
C) Onun kim olduğunu bilsem de bu saatte kapıyı açmam.
D) Eve vardıktan sonra biraz dinlenmek için uyudu.
E) Arkadaşlarıyla özlem gidermek için onların yanına gitti.
Çözüm için tıklayınız.
“B” seçeneğindeki “gün geçtikçe” ifadesi başarının basamak basamak arttığını bildirir.
Çözümlü Soru 3
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde kişinin bir davranışta giderek daha iyi olduğu anlamı vardır?
A) Yol kenarında hızlı adımlarla ilerlerken ani hızlanan yağmura tutuldum.
B) Çocuklarımıza öğrendikleri bilgiler üzerinde düşünmeleri için zaman tanınmalıyız.
C) Şiir okuma provasını yaptıkça vurgu ve tonlamalara daha çok dikkat ediyordu.
D) Bir bilgi ara sıra kullanılırsa kişi onu pekiştirir ve uzun süre aklında tutar.
E) Konuklarına doğal bir ortam sunan bu tatil köyü birçok etkinliğe de ev sahipliği yapıyor.
Çözüm için tıklayınız.
“C” seçeneğinde provayı yaptıkça vurgu ve tonlamalara dikkat etme davranışlı giderek artmış. Bu da kişinin bir davranışta giderek daha iyi olduğu anlamını bildirir.
“Aşamalı Durum Cümlesi” için bir görüş