Atasözleri genellikle ders veren özlü sözlerdir ancak bunların içinde insanlara bir şeyler öğreten, onlara öğüt veren örnekleri vardır. Örneğin karşıdaki birinin yüzüne karşı söyleyebildiğimiz atasözlerinden biri “Sana vereyim bir öğüt, kendi ununu kendin öğüt”tür. Bu atasözü “Bir işin varsa başkasından yardım bekleme, kendi işini kendin yap.” Anlamında kullanılır. Dilimizde bunun gibi pek çok atasözü var. İşte, insanlara doğrudan öğüt veren, insanları uyaran atasözleri ve anlamları:
İnsanları Uyaran Atasözleri
Araba ile tavşan avlanmaz: Her iş; kendine özgü teknik, araç ve gereçle yapılır.
Ata malı mal olmaz, kendin kazanmak gerek: Aileden gelen mal mülke değil, kendi kazancına güven.
Al kaşığıyı gir ahıra, yarası olan gocunsun: Bir olayın sorumlusu aranırken suçlu olan kişi davranışlarıyla kendini belli eder.
Ağzını açacağına gözünü aç: İnsanlara dikkatli olmaları, gözünü açmaları gerektiğini vurgulayan bir atasözü.
Ayı görmeden bayram etme: Beklenen güzel bir olay yaşanmadıkça sevinilmemelidir.
Baş ol da istersen soğan başı ol: Önemsiz bir iş veya küçük bir grup da olsa onun başında olmak gerekir.
Alma mazlumun ahını, çıkar aheste aheste: Yaptığın kötülüklerin cezasını gelecekte mutlaka çekersin.
Atın varken yol tanı, ağan varken el tanı: Fırsatını bulduğun an gezmeli, insanların arasına karışmalısın.
Bana arkadaşını söyle sana kim olduğunu söyleyeyim: İnsanlar genellikle kendi kafalarına uygun kişilerle arkadaş olur, bu nedenle arkadaşlar kişinin aynasıdır.
Bakarsan bağ olur, bakmazsan dağ olur: Bir işte gereken önemi verirsen, emek harcarsan iyi sonuçlar elde edebilirsin. Yoksa herhangi bir faydası olmaz.
Bin bilsen de bir bilene danış: Ne kadar çok bilsen de senden daha iyi bilen birileri vardır, onların fikrini almalısın.
Bükemediğin eli öp, başına koy: Yenemediğin kişinin üstünlüğünü kabul et ki ondan zarar gelmesin.
Çanağa ne doğrarsan kaşığında o çıkar: Bir insan kendisi için nasıl hazırlık yapmışsa gelecekte sadece onun karşılığını alır.
Dost ile ye, iç, alışveriş etme: Alışveriş esnasında iki taraf da çıkarına uygun davranacağı için dostlar arasındaki alışveriş dostluğu olumsuz etkiler.
Düşmanın karınca ise de hor bakma: Düşman çok güçsüz ya da küçük olsa da onu önemsemelisin. Günün birinde zayıf anını bulursa sana zarar verir.
Elin ağzı torba değil ki büzesin: Sır olması gereken bir konu, başkasına açıldığında onu durduramazsın. Mutlaka birilerine söyler ve dedikodusunu yapar.
Gençlikte taş taşı, kocalıkta ye aşı: İnsan gençken çalışıp birikim yapmalı ki yaşlandığında rahata kavuşsun.
Gördün deli, savul geri: Davranışları öngörülemeyen insanlardan kaçınmalısın, onlardan sana zarar gelebilir.
Güvenme dostuna, saman doldurur postuna: Dostuna bile güvenmemelisin, onlardan zarar gelebilir.
Karpuz kabuğunu görmeden denize girme: Bir işi zamanı geldiğinde yapmalıyız.
Kurtla görüşürsen köpeğini yanından ayırma: Tehlikeli bir kişi ya da durumla karşılaşacak kişi kendisini koruyacak tedbirleri almalı.
Ne ekersen onu biçersin: Başta yaptığın çalışma ne kadar sağlam temellere dayanıyorsa işin sonunda ona göre bir verim alırsın. Yaptıklarının karşılığını mutlaka alırsın.
Tırnağın varsa başını kaşı: Bir iş yapacaksan kimseden yardım bekleme, kendi işini kendin yap.
Sıkça Sorulan Sorular
İnsanların tecrübelerinden ortaya çıkan atasözleri bir olay, durum ya da varlık hakkında öğüt vermek için ortaya çıkmış. Kuşaktan kuşağa aktarılmıştır.
İfadelerimizin daha etkili ve dikkat çekici olmasını sağlamak ayrıca anlam derinliği sağlamak için önemlidir.
Genellikle insan, doğa, davranış ya da çeşitli olayları ve bunlar üzerinden doğru kabul edilen yolları anlatır.
Bir yanıt yazın