İşte, yakınma ve sitem cümleleri:
Yakınma ve Sitem Cümleleri
Yakınma Cümlesi
– Bir olay, durum ya da kişiye karşı memnuniyetsizlik muhatabına değil de başkasına anlatılır.
– Yakınma cümlelerinde şikayet etme anlamı vardır.
Örnekler
Hatasını bildiği halde yanıma gelip özür dileme zahmetinde bulunmadı.
Edebiyatımızda yeni akıma karşı nedense hep ön yargı var.
Kılı kırk yaran çalışmamı iki cümleyle değerlendirmeleri haksızlık.
O kadar muhabbetimiz var da beni maça neden çağırmadılar?
Düşüncesiz komşumun gürültüsünden bir türlü ders çalışamadım.
Biz ısrar etmeden kendi isteğiyle dersin başına geçebilse.
Bunca zaman geçti, beni ne aradı ne de sordu.
Bu kadar gürültüye kimse itiraz etmiyor.
Ne yazık ki birçok kişi kendi çıkarının peşinde.
Kaç hafta geçti komşunun tadilat gürültüsü hâlâ devam ediyor.
Alt kattaki komşunun gürültüsü hiç eksik olmaz.
Deneme sınavında olan arkadaşlarını hiç düşünmeden gürültü yapıyorlar.
Daha ilk günden anlatmama rağmen kimse kurallara uymuyor.
Evin tüm işlerini üzerime attıkları için kendime vakit ayıramıyorum.
Yıllardır beni ne aradı ne de sordu.
İnsanlara karşı biraz da dürüst olabilse.
O kadar yardım ettim, beni hiç düşünmedi.
Sitem Cümlesi
– Bir kişiye karşı duyulan memnuniyetsizlik ya da şikâyeti yine onun yüzüne söylemektir.
– Sitem cümlelerinde gücenme, darılma, kırılma gibi anlamlar bulunur.
Örnekler
Aşk olsun, insan geziye gider de beni çağırmaz mı?
Madem aklınıza gelmedim bari bu çocuğa yemek getirseydiniz.
Yine bensiz kutlama yapmışsınız.
O kadar ısrar etmeme rağmen bana yardım etmedin.
Tatilde bile huzuru çok gördün.
Son zamanlarda bana karşı çok ilgisizsin.
Aç olduğumu bile bile bana yemek ayırmadın.
Üzgün olduğumu bile bile yanımda kahkaha attınız.
Mersin’e geldin de beni ziyaret etmedin.
Hasta olduğumu bilmene rağmen beni aramadın.
Örnek Metin
Aşağıdaki metinde yakınma anlamı içeren ifadeleri bulunuz.
Dilde sadeleşmek adı altında yabancı sözcüklerin yerine Türkçe karşılığını bulup kullanmak gereksiz bir uğraştır. Zamanında dilimize girip bize ait olan, yeni anlamlar yüklenen bir sözcük nasıl olur da hâlâ yabancı olarak görülür? Öyle olsaydı şu an hiçbir dile “saf dil” denmezdi. Dilimiz oluştuğu andan itibaren günümüze kadar sürekli bir değişim ve gelişim içindedir. Bunun aksini iddia edenler ne yazık ki edebiyat dünyamızda yer almaktadır.
Çözüm: “nasıl olur da hâlâ yabancı olarak görülür” “ne yazık ki edebiyat dünyamızda yer almaktadır.” ifadeleri yakınma anlamı bildirir.
Çözümlü Soru
Aşağıdakilerin hangisinde yakınma anlamı vardır?
A) Arkadaşımız yeri geldiğinde bizi eleştirmeli, hatalarımızı yüzümüze vurmalı ancak bazıları bunu ne yazık ki abartmış durumda.
B) Dede Korkut hikâyelerini incelerken tarihsel ve toplumsal özelliklere de dikkat etmek gerekir.
C) Kullanılan kelimeler bütünün ayrılmaz barçaları haline gelmiş. Yani bu kelimeleri eş anlamlarıyla bile değiştiremezsiniz.
D) Yazarın çeşitli yerlerde yayımlanan yazılarında anlattığı konulardan çok konuyu anlatış biçimi dikkat çekmiştir.
E) Çocukluğumda köyümün az ilerisindeki büyük bir tepeye çıkıp uzaklarda, ağaçların arasında duran evi izlerdik.
Çözüm: “A” seçeneğinde arkadaşlarını eleştirirken ölçüyü kaçıranlardan yakınmış.
Sıkça Sorulan Sorular
Evet, kişisel ifadeler içerdiği için özneldir.
Yakınma cümleleri genellikle deneme, sohbet, fıkra gibi düşünce yazılarında yer alır; sitem cümlesini de genellikle mektupta görürüz.
Başkasıyla ilgili şikâyet bildirdiğinde yakınma olabilir ancak kişi kendi kaçırdığı fırsatları ifade ediyorsa hayıflanma olur.
Bir yanıt yazın