Harita Bilgisi Konu Anlatımı

İşte, harita bilgisi konu anlatımı:

Harita Bilgisi

Harita

Bir yerin kuş bakışı görünümünün belli bir oranda küçültülerek düzleme aktarılmasıdır.

Bir çizimin harita olarak kabul edilmesi için şu özelliklerin olması gerekir:

– Kuş bakışı görünümünün bir düzeleme aktarılması

– Çiziminin belli bir ölçeğe göre yapılması gerekir.

Dikkat: Krokiler de kuş bakışı özelliğine sahiptir. Bu yönüyle haritaya benzer ancak krokide ölçek kullanılmaz.

Haritanın Ögeleri (Unsurları)

Ölçek

Haritanın ne kadar küçültüldüğünü gösteren bölümdür. İki çizgi arasındaki mesafenin gerçekte kaç km olduğunu ölçek sayesinde hesaplarız.

Başlık

Haritada nelerin gösterildiğini bildirir. Buna haritanın içeriği de diyebiliriz.

Lejant

Haritadaki şekillerin (sembol, renk…) anlamlarını bildiren kısımdır.

Coğrafi Koordinat

Haritası çizilen yerin matematik konumunu gösteren enlem ve boylam çizgileridir.

Yön Oku

Haritadaki yerin yönünü bildiren görseldir. Genellikle pusula gibi işaretlerle gösterilir.

Haritalandırma Yöntemleri

Küre şeklindeki Dünya’yı düz bir zemine aktarırken bozulmalar meydana gelir. Bunu en aza indirmek için çeşitli yöntemler var. İşte, bilinen o yöntemler:

1. Silindirik Projeksiyon

Silindir şeklindeki kâğıdın Dünya’yı sarmasıyla oluşan haritalandırma yöntemidir. Bu haritalandırmada kâğıdın temas ettiği Ekvator ve çevresinde bozulmalar en az düzeydedir, Ekvator’dan uzaklaştıkça bozulmalar artmaktadır.

2. Konik Projeksiyon

Koni şeklindeki kâğıdın Dünya’yı sarmasıyla oluşan haritalandırma yöntemidir. Kâğıdın temas ettiği orta enlemlerde hata payı en azdır, bu enlemlerden uzaklaştıkça (Ekvator’a ya da kutuplara doğru gittikçe) hata payı artmaktadır.

3. Düzlem Projeksiyon

Düz bir kâğıdın Dünya’ya temas etmesiyle oluşan haritalandırma yöntemidir. Genellikle kutup bölgelerinin haritası bu yöntemle hazırlanır. Kutuplardan uzaklaştıkça haritadaki bozulmalar artar.

Ölçek Türleri

Kesir Ölçek

Küçültme oranını kesirlerle ifade eden ölçek türüdür.

Çizgi Ölçek

Belli uzunlukta bir çizginin gerçekte kaç km olduğunu gösteren ölçektir.

Örnek:

Bilgi: Haritadaki ölçek küçüldükçe:
– Küçültme oranı artar.
– Paydadaki sayı büyür.
– Gerçeğiyle kıyaslandığında daha az yer kaplar.
– Ayrıntıyı gösterme gücü azalır.
– Hata payı artar.

Örnek

Not: Küçültme oranı arttıkça harita daha büyük bir alanı gösterir ya da gerçek mesafeyle haritadaki yer arasındaki fark artar. Bu yüzden de haritanın ayrıntıyı gösterme gücü azalır.

Örneğin bir bölgenin iki ayrı haritası olduğunu düşünelim. Küçük ölçekli haritası kâğıt üzerinde daha az yer kaplarken büyük ölçekli haritası daha fazla yer kaplar ve daha çok ayrıntı bulundurur.

Amacına (Konusuna) Göre Harita Bilgisi

1. Genel Haritalar

Ülkeler haritası, siyasi harita, beşeri harita, fiziki harita… gibi çoğu insanın kullandığı haritalardır.

2. Özel Haritalar

İklim, bitki, jeoloji, turizm faaliyeti, madenler… gibi belli bir amaç için hazırlanmış haritalardır.

Çizilme Yöntemine Göre Harita Bilgisi

1. Kabartma Yöntemi

3 boyutlu olup göze hitap eder ancak hazırlanması zor olup maliyeti fazladır.

2. Tarama Yöntemi

Yer şekillerinin çizgilerle gösterildiği haritalardır. Bu yöntem içinde en çok kullanılanı izohips çizgileridir. Bu çizgiler, yüksekliği aynı olan noktaların birleşmesiyle meydana gelir. İşte, izohips yönteminin bazı özellikleri:

İzohips Yönteminin (Eş Yükselti Eğrileri) Bazı Önemli Özellikleri

– Bir izohips çizgisinde bulunan farklı yerlerin yüksekliği aynıdır.

– İzohipsler merdiven basamakları gibi aynı miktarda artar ya da azalır.

– İç içe geçmiş izohipslerin ortası, çevresine göre daha yüksektir. Bu nedenle en geniş izohips çizgisi en alçakken en dar izohips çizgisi de en yüksek yeri işaret eder.

– Bir düzlem üzerindeki iki ayrı yerde bulunan izohips çizgisinin yüksekliği de aynıdır. Aşağıdaki şekilde “A” ve “Ç” noktalarının yüksekliği eşittir. (200 m)

– İzohipsler arası yerlerin yüksekliği tam olarak bilinmez ancak hangi yükseklikler arasında olduğu söylenebilir. Yukarıdaki haritada “C” bölgesi 400 ile 500 arasında yüksekliğe sahiptir.

– Deniz kıyısı en alçak yüzeyi (o metre), eğrilerin içindeki nokta da zirveyi gösterir. Yukarıdaki haritada E bölgesi de kendi yüksekliğinin zirvesindedir.

– Mavi çizgiler akarsuyu gösterir.

– İki ayrı yükseklik arasında yer alan düzlem boyundur. Yukarıdaki örnek haritada da boyun kısmı yer almaktadır.

– İzohipsler arası mesafe arttıkça eğim azalır, deniz kenarındaki kıta sahanlığı genişler. Mesafe kısaldıkça eğim artar ve deniz kenarındaki kıta sahanlığı daralır.

Harita Bilgisi ile İlgili Sıkça Sorulan Sorular