Nedir? Ne Anlama Gelir?

Yırlamak Nedir?

Cevap: Şarkı söylemektir.
Örnek: Gerilerden biri bağlama eşliğinde yırlamaya başladı.

Yırlamak Kelimesinin Eş Anlamı Nedir?

Cevap: Irlamaktır.
Örnek: Ateşin çevresinde toplanan gençler derinden derine ırladı.

Ebet Nedir?

Cevap: “Sonsuzluk, sonu olmayan” demektir.
Arapça kökenli ve isim türünde bir sözcüktür.
Örnek: Zamanın eskitemediği bu güzel sözler adeta ebede uzanıyordu.

Aperitif Nedir?

Cevap: Yemek öncesi açlığı gidermek için çerez, kurabiye, simit, çikolata ve içecek gibi besinler akla gelir.

Metatez Nedir?

Cevap: Diğer adı göçüşme olan “metatez” bir sözcüğün içinde yan yana gelmiş iki ünsüz harfin söyleyiş kolaylığı olsun diye yer değiştirmesidir. Herhangi bir kurala dayanmadığı için yazım yanlışına neden olur. Hatalı bir kullanım olmasına rağmen insanlar ağız alışkanlığı olduğu için bu yola başvurur.

Mesela “ekşi” sözcüğünde “k” ile “ş” ünsüzlerinin yerini değiştirerek telaffuz etmek yani “eşki” demek metatez örneğidir.

Metatez Örnekleri

Doğrusu “kibrit” olan sözcüğün yerine yanlış yazılmış “kirbit” sözcüğünü kullanmak,

“Yaprak” yerine “yarpak”,

“Kirpik” yerine “kiprik”,

“Toprak” yerine “torpak”

“Perhiz” yerine yanlış yazılmış “pehriz” sözcüğünü kullanmak

“Köprü” yerine “körpü”

“Kirpi” yerine “kipri”

“Yalnız” yerine “yanlız” sözcüğünü kullanmak göçüşme örnekleridir.

Öykünme Nedir?

Cevap: Birinin kendini yetersiz gördüğü bir alanda başkalarını taklit etmek, ona benzemeye çalışmasıdır. Bu durum davranışlardan, iş hayatında hatta sanat anlayışında bile görülebilir.

Yemeğe mi Yemeye mi? Doğrusu Nedir?

Cevap: Her iki kullanımı da doğru olan bu sözcükler farklı türlere aittir ancak farklı olsa da anlamsal açıdan bazı benzer yönleri var.

Öncelikle Hangi Anlamda Kullanıldığına Bakmak Gerekir.

Kalıcı ad ile isim fiil görevindeki “yemek” kelimelerini birlikte tek cümlede verecek olsaydım şu örnek en uygunu olabilir: “Yemek yemeye gidiyoruz.” İki sözcüğün anlam ve türünü ayırt etmişsinizdir. İlki kalıcı ad, ikincisi isim fiil.

Yeme işinden bahsediyorsa isim fiildir, “y” kaynaştırma ünsüzünü alır fakat bir yemek adından bahsediyorsa kalıcı addır. Kaynaştırma ünsüzünü almaz ayrıca sondaki “k” ünsüzü de yumuşar “ğ” olur. Bunun ayrımına dikkat etmek gerekir.

Örnekler

“Yemeğe gidiyoruz.” cümlesinde “yemek” sözcüğü hareketlilik anlamından uzaklaştığı için isimleşmiştir. Parti veya doğum günü gibi etkinlik adı olarak yeni bir anlam kazanmıştır.

“Yemeye gidiyoruz” cümlesinde “yeme” sözcüğü hareketlilik bildirdiği için isim fiildir. O yüzden hâl ekinden önce “y” kaynaştırma ünsüzü gelir.

Yukarıdaki iki örnekte aradaki farkı ayırt edebiliyorsak gelen eki kolaylıkla bulabiliriz.

Yan Yana İki Nokta Nedir?

Cevap: Üç noktadan hemen önce soru işareti ya da ünlem geldiğinde üç noktanın biri gider. Bu nedenle yan yana iki noktaya dönüşür.

Örnekler:

Bahçeden ne topladın, hangisini getirdin?..

Eyvah, tüh, vah vah!..

Ünlü Değişimi Nedir?

Cevap: “Ben” ile “sen” kişi zamirleri ismin “-e” hâl ekini aldığında bu ek de dahil kelimenin içindeki “e” ünlüleri yerini “a” ünlüsüne bırakır. İşte, bu ses olayına ünlü değişimi deriz.

Örnekler:

Bana (Ben-e)

Sana (Sen-e)

Bilgi: Bu ses olayına ünlü kalınlaşması da diyebiliriz.

Ünsüz Düşmesi Nedir?

Cevap: Ünsüz düşmesi olayı farklı yollarla oluşur.

1) Genellikle iki heceli ve “k” ünsüzüyle biten bazı sözcükler “-cık / -cik, -cak/cek” küçültme ekini aldığında orta hecedeki “k” ünsüzü düşer.

Örnekler

Minicik (minik-cik)

Ufacık (ufak-cık)

Ufarak (ufak-rak)

Sıcacık (sıcak-cık)

Çabucak (çabuk-cak)

Yumuşacık (yumuşak-cık)

Büyücek (büyük-cek)

Alçacık (alçak-cık)

2) Küçültme ekinin dışında bazı yapım eklerini alan sözcüklerin de orta hecedeki “k” ünsüzü düşer.

Örnekler

Yükselmek (yüksek-l-mek)

Ufalmak (ufak-l-mak)

Yeşermek (yeşil-er-mek) (Ünlü ve ünsüz harf düşmüş.)

Seyrelmek (seyrek-l-mek)

Küçümsemek (küçük-mse-mek)

Adaş (ad-daş)

Kaldır (kalk-dır)

Alçaldı (alçak-l-dı)

Yamulmak (yamuk-l-mak)

3) Çok yaygın bir kullanım olmasa bile bazı sözcüklerde birleşime esnasında ünsüz türemesi olur.

Örnekler

Pastane (pasta + hane)

Hastane (hasta + hane)

Asteğmen (ast + teğmen)

Üsteğmen (üst + teğmen)

ki Bağlacı ve ki Eki Nedir?

Cevap: Bağlaç olan “ki” ayrı yazılır, ek olan “-ki” ise sıfat ya da ilgi zamiri yapar.

Örnekler:

Arkadaşları çağırın ki yemeğe başlayalım. (Bağlaç olan ki)

Duydum ki arkamdan konuşuyormuşsun. (Bağlaç olan ki)

Metindeki bazı ifadeler oldukça basmakalıptı. (Sıfat yapan “-ki”)

Ağaçtaki meyveleri toplamak için birkaç kişiyle görüştüm. (Sıfat yapan “-ki”)

Masadakileri dolaba yerleştirmelisin. (yiyecek, içecek…) (İlgi zamiri “-ki”)

Bizimki yine her işte bildiğini okuyor. (arkadaşı, tanıdığı, akrabası…) (İlgi zamiri “-ki”)

Elindekileri çantasına koyduktan sonra dışarı çıktı. (eşya…) (İlgi zamiri “-ki”)

Tümce Nedir, Ne Anlama Gelir?

Cevap: Cümle

Anlamca tamamlanmış bir tümce kendi içinde en az bir yargı bildirir. Tümceyi oluşturan parçaların her biri ayrı görevler alır ancak görevleri ne olursa olsun her biri tümce içinde birleşir.

Bilgi: Cümle kelimesinin eş anlamlısı olan tümce, en az bir kelimeden oluşan bir sistemdir. Bu sistem; içinde yüklem, özne, nesne, yer tamlayıcısı, zarf tamlayıcısı gibi ögeleri barındırır.

Örnekler

Öğrencilerin okula spor ya da sanat gibi aktiviteler için de gelmesi gerekir.

Kimseyle konuşmazsan içine attığın sıkıntı zamanla dayanamayacağın bir hale gelir.

Yazar yapıtlarında yalnız kendini değil başkalarını da anlatmıştır.

Ananemi ziyaret edemedim çünkü yoğun bakıma almışlar.

Onun kitaplarında hayal gücünüzün sınırlarını aşıyorsunuz.

Tezata mı Tezada mı, Doğrusu Nedir?

Cevap: Ünsüz yumuşaması olduğu için doğrusu “tezada” sözcüğüdür.

Tümleç Nedir?

Cevap: Düz tümleç (nesne), dolaylı tümleç (yer tamlayıcısı), zarf tümleci (zarf tamlayıcısı) ve edatlı tümleç (ilgeç tümleci) olmak üzere bu dört başlığı içine alan yardımcı ögelere denir. Temel ögelere sebep, amaç, koşul, zaman, durum, birliktelik, araç ya da yer – yön gibi anlamlar bildirir.

Örnekler:

Elindeki kitap ve defterleri birden masaya bıraktı. (Belirtili nesne)

Toplu alanlarda bazı kurallara dikkat etmelisiniz. (İki ayrı dolaylı tümleç)

Metni bir hafta içinde göndermek için çok çalışmış. (İlki amaç, ikincisi miktar bildiren zarf tümleci)

Kardeşinin yanına onun en sevdiği oyuncağıyla geldi ancak yine de kendini affettiremedi. (Edatlı tümleç)

Sıkça Sorulan Sorular