8. Sınıf Fiilde Çatı Çözümlü Sorular

İşte, 8. sınıf fiilde çatı çözümlü sorular:

8. Sınıf Fiilde Çatı Çözümlü Sorular

1) Aşağıdaki cümlelerin hangisinin yüklemi etken çatılıdır?

A) Bu yıl herhangi bir göreve alınmamış.

B) Elbiseler dolaba itinayla yerleştirildi.

C) Lise yıllarımda yazar olmayı kafaya takmıştım.

D) Çantalardan dersle ilgili sözlükler çıkarıldı.

Çözüm: Etken çatılı fiiller “birileri tarafından” sözüyle okunamaz. C seçeneğindeki “kafaya takmıştım” yüklemi bu sözle okunamadığı için etken çatılıdır.

2) Aşağıdaki cümlelerin hangisinin yüklemi edilgen çatılıdır?

A) Çocuklar sırayla dondurmacıdan çıktı.

B) Araba hareket etmeden önce emniyet kemeri takıldı.

C) Kitabının kapağı yeni basımla değişmiştir.

D) Şapkayı taktıktan sonra kumsalda yürüdü.

Çözüm: “Emniyet kemeri birileri tarafından takıldı.” ifadesi anlamlı olduğu için yüklemin edilgen çatılı olduğunu söyleyebiliriz. Cevap: B

3) Aşağıdaki cümlelerin hangisinin yüklemi geçişli çatılıdır?

A) İnsanlar sokaktaki kavgayı ayırmak için koşuşturuyordu.

B) Kaza haberini duyar duymaz geldi yanımıza.

C) Ehliyeti aldıktan sonra birkaç yıl araba sürmedim.

D) Kafasını çarptığı için adamın başı dönüyordu.

Çözüm: C seçeneğindeki “sürmedim” yüklemi “onu” sözcüğüyle okunabildiği için geçişlidir.

4) Aşağıdaki cümlelerin hangisinin yüklemi geçişsiz çatılıdır?

A) Bitmiş sütün kutusuna bakarak gülüyordu.

B) Böylesi güzel bir bahçeyi hiçbir yerde görmedim.

C) Kargıları renkli kâğıtların üzerine yapıştırdık.

D) Salça işinde kendisine yardım etmemi istiyor.

Çözüm: A seçeneğindeki “gülüyordu” yüklemi “onu” sözcüğüyle okunamadığı için geçişsizdir.

5) Aşağıdaki cümlelerin hangisinde yapılan iş özneye geri dönmektedir?

A) Evin duvarlarına kâğıt çekildi.

B) Şansı yaver gidince çok sevindi.

C) Üzüntüsünden sabaha kadar uyumamış.

D) Rüzgârlı havalarda sahilde iri dalgalar eksik olmaz.

Çözüm: Dönüşlü çatılı fiillerde yapılan iş özneye geri döner. Bu fiillerin yüklem olduğu cümlelerde özne hem işi yapan hem de yaptığı işten etkilenen bir ögedir. Peki, dönüşlü çatılı fiiller nasıl bulunur? İşte, yöntemi: Edilgen çatılı fiiller gibi “-l” ya da “-n” çatı ekini alacak ve bu eki alan fiillerin bulunduğu cümlede gerçek özne olacak, yani işi yapan belli olacak. B seçeneğinde “sevindi” yüklemi ve yüklemin bulunduğu cümle, bu şartlara uyuyor.

6) Çatıların yalnızca çekimli fiillerde aranabileceği düşünülürse aşağıdaki cümlelerin hangisinin yükleminde çatı özelliği aranabilir?

A) Farklı yazmanlarda yazdığım bu şiirler o zamanki ruh hallerime uygundu.

B) Romandaki kişiler feleğin çemberinden geçmiş kişilerdir.

C) Çamaşır suyuna temas eden mavi gömleğin kolu beyazlaştı.

D) Romandaki kişiler günlük yaşamda karşımıza çıkabilecek özelliktedir.

Çözüm: A seçeneğinde “uygundu, B seçeneğinde “feleğin çemberinden geçmiş kişilerdir”, D seçeneğinde “günlük yaşamda karşımıza çıkabilecek özelliktedir” yüklemleri isim olduğu için çatı özelliği aranmaz ancak C seçeneğindeki “beyazlaştı” yüklemi, kökü isim olsa da fiile dönüşmüş bir sözcüktür. O yüzden çatı özelliği aranabilir. (Etken / Geçişsiz)

7) Aşağıdaki cümlelerden hangisi çatısı yönüyle diğerlerinden farklıdır?

A) Deneme kitapları az satılıyormuş.

B) Arabanın kaputu çizilmişti.

C) Ressamın yeni tablosu çok beğenildi.

D) Bu bilgisayar programı hoşuma gitti.

Çözüm: Verilen seçeneklerinin hepsinin yüklemi geçişsizdir; bu yüzden nesnesine göre değil, öznesine göre bakmak gerekir. A (satılıyormuş), B (çizilmiş) ve C (beğenildi) seçeneklerinin yüklemleri edilgen; D seçeneğinin yüklemi (hoşuma gitti) etken çatılıdır.

8) Aşağıdaki cümlelerden hangisinin çatısı özne – yüklem ilişkisi yönüyle diğerlerinden farklıdır?

A) Öğretmen okula geleli çok oldu.

B) Öğretmen koşarcasına yürüyordu.

C) Arkadaşım benden çok daha hızlı koşar.

D) Makasla kâğıt masaya bırakıldı.

Çözüm: Özne – yüklem ilişkisine göre fiiller etken ve edilgen diye ikiye ayrılır. “birileri tarafından” sözüyle okunabilenler edilgen, okunamayanlar etken çatılıdır. A, B ve C seçeneklerinin yüklemleri (oldu, yürüyordu, koşar) etken, D seçeneğinin yüklemi (bırakıldı) edilgen çatılı fiildir.

9) Aşağıdaki cümlelerden hangisinin çatısı nesne – yüklem ilişkisi yönüyle diğerlerinden farklıdır?

A) O çarşıya daha önce gitmemiştim.

B) Site güvenliği için şirkete başvuracağız.

C) Arkadaşlarımıza karşı daha hoşgörülü olmalıyız.

D) Rüzgâr estiği için salon penceresini kapadı.

Çözüm: Fiiller nesne – yüklem ilişkisine göre geçişli ve geçişsiz diye ikiye ayrılır. “Onu” sözcüğüyle okunabilen fiiller geçişli, okunamayan fiiller geçişsizdir. A, B ve C seçeneklerinin fiil yüklemleri (gitmemiştim, başvuracağız, hoşgörülü olmalıyız) geçişli, D seçeneğinin yüklemi (kapadı) geçişli çatılıdır.

“Güneşte kurutulan salça, cam kavanozlara dolduruldu.”

10) Bu cümlenin çatısı ile aşağıdakilerden hangisi özdeştir?

A) Düğün günü salon süslendi, masalar hazırlandı.

B) Odaya girip ışığı açtı, etrafa baktı.

C) Onun amansız bir hastalığa yakalandığını duyduk.

D) Sahilde oturup gitar eşliğinde şarkı söylerdik.

Çözüm: Başta verilen cümlenin yüklemi (dolduruldu) edilgen çatılıdır. Onunla aynı çatı özelliğine sahip olan, A seçeneğindeki “hazırlandı” fiilidir.

“Onunla birçok konuda çözüm bulmak için görüşmeye gidiyorum.”

11) Bu cümlenin çatısı için aşağıdakilerden hangisi söylenebilir?

A) Etken

B) Edilgen

C) Geçişli

D) İşteş

Çözüm: Verilen cümledeki fiilin (gidiyorum) çatısı öznesine göre etken, nesnesine göre geçişsizdir. Doğru cevap: A

12) Aşağıdaki cümlelerden hangisinin çatısı diğerlerinden farklıdır?

A) Sandalyeleri mutfağa taşıdık.

B) Sonbahar gelince birçok çiçek solar.

C) Duyduklarımı kimseye söylemedim.

D) Battaniyeyi kendine doğru çekti.

Çözüm: Seçeneklerin tümünde fiiller, öznesine göre etken çatılıdır. Bu nedenle aralarında bir fark yoktur ancak nesnesine göre A, C ve D seçeneklerinde (taşıdık, söylemedim, çekti) geçişli, B seçeneğinde geçişsizdir.

13) Aşağıdaki cümlelerden hangileri öznesine göre etkendir?

A) Dedem köyde çok sevilirdi.

B) Kamyonetin arkasına branda çekildi.

C) Yeni taşındıkları eve iyice alışmıştı çocuk

D) Şiddetli yağmurdan elektrikler kesildi.

Çözüm: Yalnızca C seçeneğindeki fiil (alışmıştı) “birileri tarafından” sözüyle okunamaz, bu nedenle etkendir.

14) Aşağıdaki cümlelerden hangileri nesnesine göre geçişsiz çatılıdır?

A) Yaz tatilini fırsat bilip birçok yeri gezdim.

B) Arkadaşını otogardan arabayla aldı.

C) Lahmacunları fırında pişirdik.

D) Sahil yolunda biraz yürüyorum.

Çözüm: Sadece D seçeneğinin yüklemi (yürüyorum) “onu” sözcüğüyle okunamaz, bu nedenle geçişsizdir.

15) Aşağıdaki cümlelerden hangisi çatısı yönüyle diğerlerinden farklıdır?

A) Bana bir şeyler söylemeye çalışıyordu.

B) Tokat’ı boydan boya gezdik.

C) Çorbaya biraz karabiber attım.

D) Boş boş oturmayı sevmem.

Çözüm: Verilen seçeneklerdeki fiillerin hepsi, öznesine göre etken olduğu için farklılık yoktur ancak sadece A seçeneğinin yüklemi (çalışıyordu) nesnesine göre geçişsiz, diğerleri geçişlidir.

16) Aşağıdaki cümlelerden hangisinin çatısı özne – yüklem ilişkisi yönüyle diğerlerinden farklıdır?

A) Aracın lastikleri kısa sürede takıldı.

B) Asker kaçağı adam evinde arandı.

C) Evinde şu sıralar dinleniyor.

D) Sonunda evimiz satıldı.

Çözüm: Sadece C seçeneğindeki dinleniyor fiili “birileri tarafından” sözüyle okumadığı için etken, diğerleri (takıldı, arandı, satıldı) edilgen çatılıdır.

17) Aşağıdaki cümlelerden hangisinde fiil bir işin birlikte yapıldığı anlamını taşır?

A) Karşıdan gelenle bir süre bakıştık.

B) Askerdeki kuzenimle bir süre daha görüştük.

C) Kitabevinin önünde buluşacağız.

D) Dalların üzerinde rengârenk kuşlar ötüşüyordu.

Çözüm: D seçeneğindeki ötüşüyordu fiili birliktelik, diğerleri (bakıştık, görüştük, buluşacağız) karşılıklılık anlamı taşır.

18) Aşağıdaki cümlelerden hangisinin çatısı nesne – yüklem ilişkisi yönüyle diğerlerinden farklıdır?

A) Eleştirilerindeki yanlılık yazarın samimiyetini engelliyor.

B) Çocuk sütünü içtikten sonra yatağına geçip mışıl mışıl uyudu.

C) Kardeşimin çantasını açıp ödev defterini kontrol ettim.

D) Telefonu açtığımda karşıdaki kişinin o olduğunu anladım.

Çözüm: A, C ve D seçeneklerindeki fiiller (engelliyor, kontrol ettim, anladım) geçişliyken B seçeneğindeki fiil (uyudu) geçişsizdir.

19) Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bir işin karşılıklı yapıldığı anlamını yoktur?

A) Görmeyeli hayli esmerleşmişsin.

B) Bayramda küsler barışırdı.

C) Sonunda memleketime kavuştum.

D) Dargın olduğum için onunla sadece selamlaştım.

Çözüm: B, C ve D seçeneklerindeki fiiller (barıştı, kavuştum, selamlaştım) bir işin karşılıklı yapıldığı anlamını taşır ama A seçeneğindeki fiil (esmerleşmişsin) bir değişim anlamı taşımıştır.

20) Aşağıdaki cümlelerden hangisi çatısı yönüyle diğerlerinden farklıdır?

A) İneceği yere varan kadın otobüsü durdurdu.

B) Şaşkınlıktan elindeki telefonu düşürdü.

C) Bana güvenmekle hata etmeyeceksin.

D) Mahalle bakkalına adresi sordum.

Çözüm: Verilen şıkların hepsinde fiiller öznesine göre etken çatılıdır, farklı olanı bulmak için nesnesine göre farklı olanı bulmamız gerekir. Sadece C seçeneğindeki fiil (hata etmeyeceksin) geçişsiz, diğerleri (durdurdu, düşürdü, sordum) geçişlidir.

Cevap Anahtarı: 1-C, 2-B, 3-C, 4-A, 5-B, 6-C, 7-D, 8-D, 9-D, 10-A, 11-A, 12-B, 13-C, 14-D, 15-A, 16-C, 17-D, 18-B, 19-A, 20-C