Ahengi olan, belli bir uyum içinde söylenen sözler; akılda kolay kaldığı için ve dikkat çekici olduğu için pek çok kişi tarafından sevilir. Şiirden kalıplaşmış ifadelere kadar bunları görmek mümkün. Dilimizde atasözlerinde de kafiyeli örnekler mevcut. ölçü ve ahengi olan, uzun yapılı basmakalıp ifadelerdir. Bunlar ilk söylediğimizde dil sürçmesine neden olabilir ancak dikkatimizi çektiği için aklımızda kalma ihtimali yüksektir. İşte; belli bir uyum içinde söylenen, tekerlemeye benzeyen atasözleri ve anlamları:
Tekerlemeye Benzeyen Atasözleri
Acıkan ne olsa yer, acıyan ne olsa söyler.
Kişi bazen dayanılmaz bir sıkıntıyla karşılaştığında düşünmeden hareket edebilir.
Ak gün ağartır, kara gün karartır.
Başa gelen iyi olaylar kişiyi mutlu ederken kötü olaylar yıpratır.
Anan güzeldi, hani yeri; baban güzeldi hani evi.
Güzel olan her şey geçicidir ve zamanla elden gider.
Anlayana sivrisinek saz, anlamayana davul zurna az.
Anlamak isteyene verilen en küçük mesaj bile yeterken anlamak istemeyen için ne kadar uğraşsan da işe yaramaz.
At bulunur, meydan bulunmaz; meydan bulunur, at bulunmaz.
Bir işle uğraşan kişi her zaman eksiksiz araç gerece sahip olmaz.
Atalar sözünü tutmayanı yabana atarlar.
Atasının sözünü dinlemeyen kişinin toplum içinde değeri yoktur.
Ayağını sıcak tut, başını serin; gönlünü ferah tut, düşünme derin.
Kişi ayağını sıcak, başını serin tutmalı; olur olmaz şeylere kafayı takmamalı.
Buldum bilemedim, bildim, bulamadım.
Ele önemli bir şey geçtiğinde kullanmayı bilmeyiz, kullanmayı bildiğimiz zaman da o fırsat elimize geçmez.
Çiftçiye yağmur, yolcuya kurak, cümlenin muradını verecek hak.
İnsanlar kendileri için Allah’a dua eder. Herkesin isteği farklı olsa da duaları kabul edecek olan Allah’tır.
Çağrılan yere git ar eyleme, çağrılmadığın yere gidip yerini dar eyleme.
İnsanların çağrıldığı yere gitmesi, çağrılmadığı yerde de görünmemesi gerektiğini vurgulayan bir atasözü.
Danışan dağları aşmış, danışmayan düz yolda şaşmış.
Bir konuda tecrübeli kişilerin fikrini alan, zor olsa da işin üstesinden gelir ancak başkalarına danışmayan basit bir konuda bile zorluklar yaşar.
Dilim seni dilim dilim dileyim, başıma geleni senden bileyim.
Kişinin yaşadığı kötü olaylar, dilini tutmamasına bağlar bu nedenle söylediği kötü olay başına geldiğinde yaşadığı pişmanlığı ifade eder.
Gel denilen yere gitmeye ar eyleme, gelme denilen yere gidip yerini dar eyleme.
Bir yere çağrıldıysan git ancak çağrılmadığın yerde bulunma çünkü sıcak karşılanmazsın.
Gönülsüz yenen aş, ya karın ağrıtır ya baş.
İsteksiz yapılan işten iyi verim alınmaz.
Görgülü kuşlar gördüğünü işler, görmedik kuşlar ne görsün ki ne işler?
Kişi aldığı eğitim ve terbiyeye göre farklı davranışlar gösterir.
İsin yanına varan is, misin yanına varan mis kokar.
Bir insan kimle etkileşimde bulunursa bir süre sonra onun davranışlarını alır.
İyi gitmeyince kişinin işi, muhallebi yerken kırılır dişi.
Bir insanın işleri ters gitmeye başlayınca en basit durumda bile şanssızlık yaşar.
İyiliğe iyilik her kişinin kârı, kötülüğe iyilik er kişinin kârı.
Kendisine yapılan iyiliğe iyilikle karşılık veren çok olur ancak önemli olan kötülük olduğunda bile iyilikle karşılamaktır.
Karaman’ın koyunu sonra çıkar oyunu.
Bir olay veya durumla ilgili bazen hilenin olabileceğini, bunun sonradan açığa çıkabileceğini dile getirmek için kullanırız.
Kel ölür sırma saçlı olur, kör ölür badem gözlü olur.
Bir varlık ortadan kaybolduğunda ya da işlemez duruma geldiğinde önemi artar.
At ölür, meydan kalır; yiğit ölür, şan kalır.
Çalışan, iyi bir insan öldükten sonra adını duyurur. Başkaları onu unutmaz. Anlamındaki atasözünde söyleyiş bakımından ahenk var.
Bağa bak, üzüm olsun; yemeye yüzün olsun.
Bir şeyden faydalanmak istiyorsan onun yapılması ya da üretilmesinde gereken karşılığı vermelisin, anlamındaki bu atasözünde “olsun” kelimeleri rediftir.
Balcının var bal tası, oduncunun var baltası.
Bir işi ancak gerekli araç gereçle yaparsın, anlamındaki bu atasözünde söyleyiş bakımından ahenk var.
Cömert derler, maldan ederler; yiğit derler, candan ederler.
Başkalarının aşırı övgüsünden etkilenen kimseler, bir süre sonra elindekini kaybeder. Anlamındaki bu atasözünde söyleyiş bakımından ahenk var.
Ucuzdur vardır illeti, pahalıdır vardır hikmeti: Ucuz ürünlerin kalitesiz olduğunu, pahalı ürünlerin de kaliteli olduğunu vurgulayan bir atasözü.
Sıkça Sorulan Sorular
Uyum içinde söylenen ve basmakalıp yapıda olan sözlerdir.
Dize sonlarında ses benzerliğinin olmasıyla gerçekleşir.
Bir yanıt yazın