Dil Bilgisinde Durum Anlamı Nedir?

İşte, dil bilgisinde durum anlamı ve bulundukları sözcük türleri:

1) Durum Anlamı Bildiren Fiil

– Öznenin içinde bulunduğu durumu anlatır.
– Genellikle insanın durgunluğunu veya içinde bulunduğu ruhsal durumu ifade eder.
– Bu anlamdaki fiillerin bulunduğu cümlede nesne olmaz.
– “Onu, neyi” gibi sözcüklerle beraber okunamaz.
– Geçişsiz çatılı fiiller, bunlara örnektir.

Örnekler
– Sınıfça geziye gideceklerini duyunca heyecanlandı.
– Karşısında arkadaşını görünce mutluluktan gülümsedi.
– Dün gece aniden kar yağdı.
– Bu konu daha önce de anlatıldı.
– Yabancı birini gören köpek, ani hareketle öne atıldı.
– Yeni silinen evin camları pırıl pırıl parlıyordu.
– Boş zamanı fırsat bilip odasında biraz uyudu.
– Ani başlayan yağmurlar nedeniyle çalışmalar ertelendi.
– Bir süre eğitim aldıktan sonra havuzda yüzdü.

Dikkat: Bazı fiiller cümlede kazandığı anlama göre durum ya da iş bildirebilir. İyi ayırt etmek için bunların bulunduğu cümleyi baştan sona kadar okumak, kazandığı anlama göre değerlendirme yapmak gerekir.
Örnekler:
– Bu yolu iki dakika içinde koşabilir misin? (İş bildiren fiil)
– Gençler kumsalda koşuyordu. (Durum bildiren fiil)

2) Durum Anlamı Bildiren Zarf

– Fiil veya fiilimsinin anlamını durum yönünden etkileyen zarflardır.
– Bu zarfları bulmak için fiil ya da fiilimsiye “nasıl?” sorusunu sorarız

Örnekler:
– Gün boyu yaptığı çalışmanın kendisinde bıraktığı huzurla evine dönüyordu.
– Kenara geçmiş, yaşanan tartışmaları sessizce dinliyordu.
– Atölyedeki birbirinden güzel resimlere hayranlıkla bakıyordu.

Dikkat: Durum bildiren zarf ile niteleme sıfatı “nasıl?” sorusuyla bulunur ancak durum zarfı fiil veya fiilimsi üzerinde etkili olurken niteleme sıfatı isim üzerinde etkili olur.
Örnekler:
– Sergide güzel resimler vardı. (İsmin anlamını etkilediği için niteleme sıfatıdır.)
– Arkadaşım toplantıda güzel konuştu. (Fiilin anlamını etkilediği için durum zarfıdır.)

3) Durum Anlamındaki Zarf Fiil

– Zarf fiiller durum ya da zaman anlamı bildirir.
– Durum anlamındaki zarf fiiller, fiil ya da fiilimsilerin anlamını durum bakımından etkiler.
– Bu anlamdaki zarf fiiller “nasıl?” sorusuyla bulunur.

Örnekler:
– Zavallı kadın, mutfakta hıçkırarak ağlıyordu.
– Piknikte sunulan yiyecekleri doyasıya yedik.
– Ne olduğunu anlamadığı bir olaya bakıp anlamsız tepkiler verdi.

---

Sıkça Sorulan Sorular

Bu notu indir.