Dünya’nın Şekli ve Hareketleri

İşte, Dünya’nın şekli ve hareketleri konu anlatımı:

Dünya’nın Şekli ve Hareketleri

Dünya’nın Şekli

Dünya kutuplardan hafif basık, Ekvator’dan hafif şişkindir. Dünya’nın tam küre olmayan kendine özgü bu şekline “geoit” denir.

Dünya’nın Geoit Şeklinin Sonuçları

1. Ekvator’un çevresi kutupların çevresinden daha uzundur.

2. Kutupların yarıçapı Ekvator’un yarıçapından daha azdır.

3. Dünya’nın çekirdeğine daha yakın olan kutuplarda yer çekimi Ekvator’dan daha fazladır.

Dünya’nın Küre Şeklinin Sonuçları

1. Dünya’nın yarısı aydınlık, yarısı karanlıktır.

2. Dünya haritası kâğıda kusursuz aktarmak mümkün değildir. Bozulmalar meydana gelir.

3. 21 Mart ya da 23 Eylül tarihlerinde Güneş ışınlarının düşme açısı Ekvator’dan kutuplara doğru azalır.

4. Çizgisel hız Ekvator’dan kutuplara doğru gidildikçe azalır.

Dikkat: Açısal hız her yerde aynıdır çünkü Ekvator çizgisinde bir nokta kaç derece dönerse aynı meridyen üzerindeki başka bir nokta da o açıyla döner.

5. Özel konumun etkisi olmadığında Ekvator’dan kutuplara doğru sıcaklık azalır. Bunu sonucunda tarım ürünlerinin olgunlaşma süresi uzar, kalıcı kar sınırı alçalır.

6. İki meridyen arasındaki mesafe Ekvator’dan kutuplara doğru azalır.

Not: Enlemler arası mesafe her yerde aynıdır. (111 km)

7. Ekvatordan kutuplara doğru gidildikçe Güneş ışınlarının düşme açısı azalırken cisimlerin gölge boyları artar.

8. Denizlerdeki tuzluluk oranı Ekvator’dan kutuplara doğru azalır.

Dünya’nın Hareketleri ve Sonuçları

Dünya’nın Günlük Hareketlerinin Sonuçları

Gece ve gündüzler meydana gelir.

Gün içinde Güneş ışınlarının geliş açısı, sıcaklık değerleri, gölge boyu ve yönü değişir.

Basınç farklılıkları meydana gelir, bu da rüzgârın yönünü ve şiddetini belirler.

Okyanus akıntılarının yönünde sapmalar meydana gelir. Bu sapmalar kuzey ve güney yarım kürelerde farklı yöndedir.

Çizgisel ve açısal hız oluşur.

Dünya’nın Yıllık Hareketlerinin Sonuçları

Dünya, Güneş’e 3 Ocak’ta en yakın, 4 Temmuz’da en uzak konumda olur. Bu durum bazı sonuçlara yol açar; bunlardan en önemlisi şunlardır:

Güneş’e en yakın olduğu tarihlerde daha hızlı hareket eder, bunun sonucunda şubat ayı 28 gün çeker.

3 Ocak’ta günberi, 4 Temmuz’da günöte yaşanır. Bu da mevsim sürelerini etkiler.

Eksen Eğikliği

Eksen eğikliği, Dünya’nın yer ekseni ile yörünge düzlemi arasında 23^o 27 dakikalık açı farkından kaynaklanır. Bunu sonucunda:

Güneş ışınları yıl boyunca dik açıyla düştüğü enlemler belirlenir. Bu enlemlerin üst sınırına dönenceler denir.

Yengeç ve Oğlak Dönenceleri ile kutup dairelerinin geçtiği yer belirlenir.

Gölge boyunun yıl içinde değişmesine neden olur.

Mevsimler oluşur.

Yıllık sıcaklık farkı meydana gelir.

Güneş ışınlarının yere düşme açısında farklılıklar olur.

Önemli Tarihler

21 Aralık

Güneş ışınları Oğlak Dönencesi’ne dik açıyla düşer. (23^o 27 dakikalık güney enlemleri)

Oğlak Dönencesi’nde cisimlerin gölgesi olmaz.

Kuzey yarım kürede kış, güney yarım kürede yaz mevsiminin başlangıcıdır.

Güney yarım kürede en uzun gündüz, en kısa gece; kuzey yarım kürede ise tam tersi yaşanır.

Bu tarihten sonra güney yarım kürede gündüzler kısalmaya, geceler uzamaya; kuzey yarım kürede gündüzler uzamaya, geceler kısalmaya başlar.

Aydınlanma çemberi kutup dairelerinden geçer.

21 Mart

Güneş ışınları Ekvator’a dik açıyla düşer.

Ekvator’da öğle vakti cisimlerin gölgesi olmaz.

Kuzey yarım kürede ilkbahar, güney yarım kürede sonbahar başlangıcıdır.

Dünya’nın her yerinde gece ve gündüz süreleri eşittir. (12 saat)

Aydınlanma çemberi kutup noktalarından geçer.

Aynı meridyen üzerinde bulunan farklı yerlerde Güneş aynı anda doğar ve aynı anda batar.

21 Mart’tan 23 Eylül’e kadar Güneş ışınları kuzey yarım küreye dik açıyla düşer.

21 Haziran

Güneş ışınları Yengeç Dönencesi’ne dik açıyla düşer. (23^o 27 dakikalık kuzey enlemleri)

Yengeç Dönencesi’nde cisimlerin gölgesi olmaz.

Güney yarım kürede kış, kuzey yarım kürede yaz mevsiminin başlangıcıdır.

Güney yarım kürede en kısa gündüz, en uzun gece; kuzey yarım kürede ise tam tersi durum yaşanır.

Bu tarihten sonra kuzey yarım kürede gündüzler kısalmaya, geceler uzamaya; güney yarım kürede gündüzler uzamaya, geceler kısalmaya başlar.

Aydınlanma çemberi kutup dairelerinden geçer.

23 Eylül

Güneş ışınları Ekvator’a dik açıyla düşer.

Ekvator’da öğle vakti cisimlerin gölgesi olmaz.

Kuzey yarım kürede sonbahar, güney yarım kürede ilkbahar başlangıcıdır.

Dünya’nın her yerinde gece ve gündüz süreleri eşittir. (12 saat)

Aydınlanma çemberi kutup noktalarından geçer.

Aynı meridyen üzerinde bulunan farklı yerlerde Güneş aynı anda doğar ve aynı anda batar.

23 Eylül’den 21 Mart’a kadar Güneş ışınları güney yarım küreye dik açıyla düşer.

Dünya’nın Şekli ve Hareketleri ile İlgili Sıkça Sorulan Sorular