Sıfat (Ön Ad) Konu Anlatımı

İşte, sıfat (ön ad) konu anlatımı:

Sıfat (Ön Ad) Konu Anlatımı

Sıfatlar, isimlerin önüne gelerek onların anlamını çeşitli yönlerden etkileyen sözcüklerdir.

Kendi içinde niteleme ve belirtme olmak üzere iki alt başlığa ayrılır.

A) Niteleme Sıfatı

İsimlerin anlamını nitelik yönünden bildiren, yani onların ölçülemeyen bir özelliğini (renk, durum, biçim…) anlatan sıfatlardır.

Bu sıfatları bulmak için isimlere “nasıl?” sorusu sorulur.

Örnekler:

Sıcak havalarda dışarıya çıkarken dikkatli olmalısın.

Bir yazar eserini oluştururken öncelikli amacı sanattır.

Bu kış, yüksek lisansa tekrar başvuracağım.

Onun şiirleri yoğun bir anlatıma sahip.

Belki bu yazılıdan yüksek not almayı başarırım.

Ondan içten bir özür beklerim.

Bu ödevden iyi puan alacağımı ummuştum.

Düğündeki en pahalı takıyı gelinin ailesi takmış.

Bu son romanında köyün en yaşlı dedesinin geçim sıkıntısını anlatmış.

Kitabında sıradan olaylar yer alsa da akıcı anlatımı dikkatleri üzerinde çekiyor.

Şiirlerinde daha yalın bir dil kullansaydı iyi olurdu.

Önemli Notlar

1) Fiil ya da fiilimsiye sorulan “nasıl?” sorusuyla sıfat değil zarfı buluruz.

Örnekler

Bu denli büyük konuşmamalıydın. (Zarf)

İçeri girdiğimizde büyük bir masa dikkatimi çekti. (Sıfat)

2) “m, p, r, s” ünsüzleriyle oluşan pekiştirme sözcükleri isimlerin anlamını etkilediğinde niteleme sıfatı görevinde olur.

Örnekler: sapsarı saç, bembeyaz kıyafet, upuzun yol, simsiyah saç, gepgenç bir doktor, sımsıcak yemek…

3) Bazı isimler aldıkları ekle sıfat olabilir.

Örnekler: yaz-lık ev, ben-cil insan, söz-de soru, ümit-siz vaka, şaka-cı çocuk, acı-lı şalgam, gönül-lü insan, hırs-lı bir arkadaş…

4) İkilemeler de niteleme sıfatı olabilir.

Örnekler: irili ufaklı boncuklar, dayalı döşeli ev, ufak tefek sorunlar, abuk sabuk konular, akıllı mı akıllı bir çocuk…

5) Fiilimsiler de niteleme sıfat olabilir.

Örnekler:

İstediğin kitapları alacağım

Toplumu anlatmayan eseri ne yapayım?

Halkın anlayacağı dilden uzak şiirler pek okunmaz.

6) Deyimler, sıfatlar gibi isimlerin niteliğini bildirebilir.

Kitabında içine kapanık insanların ruhsal çalkantılarını ele almış. 

Ne idiği belirsiz insanlarla görüşmeni istemiyorum. 

Kulaktan dolma bilgilerle hareket edemeyiz. 

Oluruna bırakılan işler bazen istenen sonucu vermeyebilir. 

Üniversitede kafa dengi birini bulamadım.

7) Bazı sıfatların nitelediği isim çıkarıldığında sıfatlar tamlama görevinden çıkıp adlaşmış sıfata dönüşür.

Örnekler

Genç okurların beklentilerine cevap vermekten uzak. (Tamlama görevinde sıfat.)

Gençlerin beklentilerine cevap vermekten uzak. (Adlaşmış sıfat)

B) Belirtme Sıfatı

1) İşaret (Gösterme) Sıfatı

İsimleri işaret ederek gösteren sıfatlardır.

İsimlerin önüne gelen “bu, şu, o, beriki, öteki, diğer… gibi sözcüklerden oluşur.

Örnekler:

Bu roman sürükleyicilikten yoksun kalmış.

Diğer tenceredeki yemek kime yetecek?

Nerede o gençlik yılları?

Öteki testi sadece sen çözeceksin. 

Şu kitap gerçek bir şaheser.

Bu habere sevineceğini zannediyordum.

Not: İşaret sıfatı ile işaret zamiri birbirine benzediği için karıştırılabiliyor. Aşağıdaki cümlelerde “bu” ve “o” sözcüklerinin kullanımına dikkat edelim.

Örnekler:

Bu kıyafetleri kim getirdi? (İşaret sıfatı)

Bunları kim getirdi? (İşaret zamiri)

O duvarı yarın boyayacak. (İşaret sıfatı)

O, duvarı yarın boyayacak. (Kişi zamiri)

2) Belgisiz Sıfat

İsimleri belli belirsiz bildiren sıfatlardır.

Genellikle birkaç, birçok, tüm, hiçbir, bazı, birtakım, kimi, çoğu… gibi sözcüklerden oluşur.

Örnekler:

O yıllarda birçok kitap okumuştum.

Bazı dil bilgisi konusu oldukça basittir.

Yardımlarınızdan ötürü bazı sorunu rahatlıkla aşabildik.

Mağazadan birçok kıyafet aldık.

Birkaç gün sonra ağaçtaki tüm portakalı toplayıp satmayı planlıyorum.

Şiddetli fırtınadan dolayı televizyonda hiçbir kanal görüntülenmiyor.

Not: Belgisiz sıfat, isimlerin yerine geçerse belgisiz zamir olur.

Örnek:

Bazı arkadaşlar nedense hiçbir sorumluluğu üstlenmiyor. (Belgisiz sıfat)

Bazıları nedense hiçbir sorumluluğu üstlenmiyor. (Belgisiz zamir)

3) Sayı Sıfatı

İsimlerin önüne gelerek onların sayı ve sırasını bildirir.

Bu sıfatlar asıl sayı, sıra sayı, üleştirme gibi anlamlar bildirir.

Örnekler

Koca evin boyası için yalnızca iki kişi mi geldi? (Asıl sayı sıfatı)

Beşinci sıradaki müşteri sıranın ilerlemediğinden yakındı. (Sıra sayı sıfatı)

Katlamamız için her birimize onar gömlek verildi. (Üleştirme sayı sıfatı)

Çok susadım, yarım litrelik su bana yetmez. (Kesir sayı sıfatı)

Dikkat: “Bir” sözcüğü herhangi bir anlamında kullanılırsa belgisiz, doğrudan sayı olarak kullanılırsa asıl sayı sıfatı olur.

Örnekler

Masada büyük bir pasta duruyordu. (Belgisiz sıfat)

Bugün yalnızca bir pasta sattık. (Asıl sayı sıfatı)

4) Soru Sıfatı

İsimler hakkında soru soran sıfatlardır.

Bu sorulara verilen cevaplarda ortaya çıkan sözcük yine sıfattır.

Örnekler

Düşün ki tatile gideceksin, nasıl bir yer olmasını isterdin? (Eğlenceli bir yer olsun.)

Bugüne kadar hangi sözünü tuttun? (Hiçbir sözü tutmamış.)

Yarın hangi kitabı okusam? (Raftaki kitap.)

Etkinlik kaçar saatlik bölümlerden oluşuyor. (İkişer saatlik bölüm.)

Önemli Notlar

1) Sıfatlar isim tamlamasını niteleyebilir.

Örnek: Romanda mahalle arkadaşlarıyla anlaşamayan bencil bir çocuğun hayatını anlatmış.

2) “ki” eki, eklendiği sözcüğü sıfat yapabilir.

Örnekler

Onun kitaplarındaki kahramanlar

Ağaçtaki portakallar

Aşağıdaki cümleler

3) Ünvan, meslek ya da lakap isimleri özel isimlerin anlamını etkilediğinde ünvan sıfatı olur. Örnekler: Avukat Hasan, Uzm. Dr. Bülent, Sinan Çavuş…

Sıkça Sorulan Sorular