Ek Eylem Hatası

İşte, ek eylem hatası konu anlatımı:

Ek Eylem Hatası

Ek eylemin eksik ya da fazla kullanılmasından kaynaklanır.

Bu konu 2 alt başlığa ayrılır:

1) Ek Eylem Eksikliği

Birden çok isim yüklemli cümlelerde yüklemlerden ilki olumlu olup sondaki olumsuz yüklemin ek eyleme bağlandığında anlatım bozukluğu olur.

Açıklamalı Örnekler

Anlatımı sade ancak etkileyici değildi.

Açıklama: 1. yüklem “sade”, ikinci yüklem “etkileyici değildi” sözcükleridir. Gördüğünüz gibi her ikisi isim yüklemi ancak 1. yüklem ek eylem almamış ve olumludur, 2. yüklem ek eylem almış ve olumsuzdur. Buradaki hatayı düzeltmek için ilk yükleme aynı ek eylem olan “-di” eki gelmeli.
Düzeltme: Anlatımı sadeydi ancak etkileyici değildi.

Ayakkabıların çoğu ucuz ama hiçbiri kaliteli değildi.

Açıklama: İlk isim yüklemi olan “ucuz” sözcüğüne kendi ek eylemini getirmeliyiz.

Düzeltme: Ayakkabıların çoğu ucuzdu ama hiçbiri kaliteli değildi.

Sen akıllı, bense laftan sözden anlamayan biriyim.

Açıklama: “akıllı” yüklemine ek eylem getirmeliyiz.

Düzeltme: Sen akıllısın, bense laftan sözden anlamayan biriyim.

Evin odaları büyük ama ferah değildi.

Açıklama: “büyük” sözcüğüne kendi ek eylemini getiririz.

Düzeltme: Evin odaları büyüktü ama ferah değildi.

Savaş yıllarında dedem sıkıntılı bir halde fakat umutsuz değildi.

Açıklama: “halde” yüklemine tıpkı ikinci yüklemde olduğu gibi “-di” ek eylemi getirilmeli.

Düzeltme: Savaş yıllarında dedem sıkıntılı bir haldeydi fakat umutsuz değildi.

Toplantıdaki konuşması sert ama kırıcı değildi.

Açıklama: “sert” yüklemine “-ti” ek eylemi gelmeli.

Düzeltme: Toplantıdaki konuşması sertti ama kırıcı değildi.

Oyundaki arabalardan biri hızlı, diğeri hızlı değilmiş.

Açıklama: “hızlı” yüklemine ikinci yüklemdeki gibi “-miş” ek eylemi gelecek.

Düzeltme: Oyundaki arabalardan biri hızlıymış, diğeri hızlı değilmiş.

Dikkat: Bu bozuklukları düzeltmek için ikinci yüklemin aldığı ek eylemi ilk yükleme getiririz.

2) Ek Eylemin Gereksiz Kullanımı

Aynı anlamlı (olumlu / olumsuz) olan iki isim yüklemin aynı ek eylemi alması gereksizdir.

Bunu düzeltmek için ilk yüklemin ek eylemini çıkarırız ki ikincisine bağlansın.

Örneğin “Kitapları sürükleyiciydi ve sadeydi.” cümlesinde yüklemler aynı anlamda ve türde (isim) olduğu için sadece sondakinin ek eylem alması yeterli. O yüzden ilkinin ek eylemi çıkarılır.
Düzeltme: “Kitapları sürükleyici ve sadeydi.”

Örnek Cümleler

Oldukça duygusaldı ve cana yakındı.

Bizi karşılayan görevli aceleciydi ve asabi biriydi.

Mersin’de hava hem sıcakmış hem de nemliymiş.

Dikkat: Gereksiz ek eylem kullanımı aynı zamanda ek yanlışlığı, gereksiz ek kullanımı… gibi konularda da görülür.

Sıkça Sorulan Sorular