İşte, gereksiz sözcük kullanımı:

Gereksiz Sözcük Kullanımı

İyi bir cümlede verilmek istenen mesaj en az sözcükle iletilmelidir. Bir cümlede aynı anlama gelen ya da birbirlerini çağrıştıran sözcükler bir arada olmamalı.

Örneğin “Bundan sonra artık daha düzenli çalışmalısın.” cümlesinde “bundan sonra” ile “artık” sözcükleri aynı anlama geldiği için birinden birini çıkarmak gerekir. O yüzden cümleyi iki şekilde ifade etmek mümkün:

1) Bundan sonra daha düzenli çalışmalısın.

2) Artık daha düzenli çalışmalısın.

Aşağıdaki örnek cümlelerde altı çizili sözcükler birbirlerinin anlamlarını karşılayabileceği için ikisinden birinin cümleden çıkması gerekir. Cümlelerin nasıl düzeltilmesi gerektiği aşağısında verilmiştir.

Açıklamalı Örnek Cümleler

“Kitapları kütüphaneye gün içinde geri iade etmelisin.”

Düzeltme:
1. Kitapları kütüphaneye gün içinde iade etmelisin.
2. Kitapları kütüphaneye gün içinde geri vermelisin.

Dikkat: Cümlede yüklem yerine başka bir sözcüğün gelmesi anlamı değiştirir. Bu, son tercih olur. O yüzden 1. cümle daha uygun.

Atölyede yapmakta olduğumuz iş, son derece önemliydi.

Açıklama: Yapmakta olduğumuz değil, yaptığımız olmalı. “Yardımcı eylem” gereksiz.

Düzeltme: Atölyede yaptığımız iş, son derece önemliydi.

Onunla ilk kez Berat’ın doğum günü partisinde tanıştık.

Açıklama: Tanışma zaten ilk kez olur.

Düzeltme: Onunla Berat’ın doğum günü partisinde tanıştık.

Odadan kitapları ve ajandayı, dosyaları ve çantayı alıp gitti.

Açıklama: Altı çizili ilk “ve” bağlacı gereksiz. Onun yerine virgül gelmeli.

Düzeltme: Odadan kitapları, ajandayı, dosyaları ve çantayı alıp gitti.

Herkese gizli sırlarını anlatma, gün gelir onlar da başkalarına anlatabilir.

Açıklama: Sır zaten gizlidir. O yüzden “sır” kelimesi kaldırılmalı.

Düzeltme: Herkese sırlarını anlatma, gün gelir onlar da başkalarına anlatabilir.

Bir süre karşılıklı mesajlaşmadan sonra kafasındaki soru işaretleri gitti.

Düzeltme: Mesajlaşma zaten karşılıklı olur.

Düzeltme: Bir süre mesajlaşmadan sonra kafasındaki soru işaretleri gitti.

Bir röportajında bundan sonra artık şiire yöneldiğini söyledi.

Açıklama: “Bundan sonra” ile “artık” sözcüklerinden birinin çıkması gerekir. O yüzden cümleyi iki şekilde düzeltmek mümkün:

Düzeltme 1: Bir röportajında artık şiire yöneldiğini söyledi.

Düzeltme 2: Bir röportajında bundan sonra şiire yöneldiğini söyledi.

Köyümüzde hava sıfırın altında eksi on dereceyi buluyordu.

Açıklama: Hava sıcaklığı sıfırın altındaysa zaten eksi dereceye varmıştır. O yüzden cümleyi şu iki şekilde düzeltebiliriz:

Düzeltme 1: Köyümüzde hava sıcaklığı sıfırın altında on dereceyi buluyordu.

Düzeltme 2: Köyümüzde hava sıcaklığı eksi on dereceyi buluyordu.

Beklenmedik sürprizlere karşı hazırlıklı olmak için tedbir almak gerekir.

Açıklama: Sürpriz zaten beklenmedik zamanda ortaya çıkar. Cümleyi iki şekilde düzeltebiliriz:

Düzeltme 1: Beklenmedik durumlara karşı hazırlıklı olmak için tedbir almak gerekir.

Düzeltme 2: Sürprizlere karşı hazırlıklı olmak için tedbir almak gerekir.

Dışarıda güneş açmış, biz hâlâ evde miskin miskin oturuyoruz.

Açıklama: Güneş zaten dışarıdadır. O yüzden cümleden çıkarılmalıdır.

Düzeltme: Güneş açmış, biz hâlâ evde miskin miskin oturuyoruz.

Durağa hemen varmalıyız, otobüs şimdi geldi gelecek.

Açıklama: “Şimdi” ile “geldi gelecek” sözcükleri arasında gereksizlik vardır, birinin gitmesi gerekir.

İki kardeşten en büyüğü sırtında bir yükle yanımıza yaklaşıyordu.

Açıklama: İki kardeşten büyük olanı zaten en büyüğüdür, o yüzden “en” sözcüğüne gerek yok.

Acıkan çocuklar yemekleri hemen yiyiverdi.

Açıklama: “hemen” ile “yiyiverdi” sözcükleri tezlik bildirdiği için “hemen” sözcüğüne gerek yoktur.

Sanki bu işi tek başına yapacak gibi uğraşıyordu.

Düzeltme 1: Sanki bu işi tek başına yapacaktı.

Düzeltme 2: Bu işi tek başına yapacak gibi uğraşıyordu.

Bilgi: Yukarıdaki örneklerde gördüğünüz gibi gereksiz sözcüğü cümleden çıkardığımızda anlamda daralma ya da değişme olmaz. Çünkü cümlede bu sözcüklere ihtiyaç duymayız.

Önemli Notlar

1) Gereksiz sözcüklerin bir arada kullanımı duruluğa aykırıdır. Ayrıca metnin bir çırpıda okunmasını engellediği için akıcılığı, okumayı zorlaştırdığı için de sürükleyiciliği engeller.

2) Aynı anlama gelen ya da birbirlerinin yerine kullanılabilen iki sözcükten biri yüklemse onun cümlede kalması daha doğru olacaktır. Çünkü yüklem hem diğer sözcüğün anlamını üzerinde taşır hem de cümlenin anlamını tamamlar. Örneğin “Merdivenlerden aşağı indi.” cümlesinde “indi” yüklemi eylemin zaten aşağı yönde olduğunu bildirir. Bu nedenle “aşağı” sözcüğünü cümleden çıkarmamız daha doğru olacaktır.

Sıkça Sorulan Sorular