İşte, öge eksikliği konu anlatımı:

Öge Eksikliği – Anlatım Bozukluğu

Genellikle birden çok yüklemli cümlelerde ihtiyaç duyulan bir ögenin bulunmaması öge eksikliğini oluşur. Örneğin “Kütüphaneden alınan kitap sayısı gün geçtikçe artıyor, demek ki insanların ilgisini çekiyor.”

Açıklama: İlk cümlede bulunan “kütüphaneden alınan kitap sayısı” öznesi, ikinci cümleyle ortak kullanılamaz çünkü insanların ilgisini çeken kitap sayısı değil, kitaptır. O yüzden “demek ki” sözcüğünden sonra “kitaplar” öznesi gelmeli.

Düzeltme: Kütüphaneden alınan kitap sayısı gün geçtikçe artıyor, demek ki kitaplar insanların ilgisini çekiyor.

Taktik: Öge eksikliği genellikle ikinci cümle de olur.

Taktik: Bir öge, olduğu gibi diğer cümlenin ihtiyaç duyduğu öge olamıyorsa orada öge eksikliği vardır.

Yüklem Eksikliği

Etkinlikte şiirleri sen, düz yazıları da Pınar okuyacak.

Açıklama: Sonda bulunan “okuyacak” yüklemi virgülden önceki cümlenin anlamını karşılamıyor çünkü o cümlede “sen” öznesi var. O yüzden virgülden hemen önce “okuyacaksın” yükleminin gelmesi gerekir.

Düzeltme: Etkinlikte şiirleri sen okuyacaksın, düz yazıları da Pınar okuyacak.

Bu çalışma için benim sana senin de bana ihtiyacın var.

Açıklama: “Benim sana ihtiyacın var” ifadesi kişi bakımından bozuk olduğu için ayrı yüklem gerekir.

Düzeltme: Bu çalışma için benim sana ihtiyacım var senin de bana ihtiyacın var.

Özne Eksikliği

Bahçenin çevresi tel örgüyle kapandı, artık ekime hazır hale geldi.

Açıklama: İlk cümlede “bahçenin çevresi” öznesi, ikinci cümlenin öznesi olamaz çünkü ekime hazır hale gelen bahçedir. O yüzden virgülden sonra bu öznenin gelmesi gerekir.

Düzeltme: Bahçenin çevresi tel örgüyle kapandı, bahçe artık ekime hazır hale geldi.

Hiç kimse seni suçlamıyor ancak sağduyulu davranmanı istiyor.

Açıklama: Olumsuzluk bildiren “hiç kimse” zamiri özne olduğunda yüklem de olumsuz olmalı. Bu özne ikinci yüklemle (istiyor) anlam bakımından uyuşmuyor. O yüzden “ancak” bağlacından sonra “herkes” öznesinin gelmesi uygundur.

Düzeltme: Hiç kimse seni suçlamıyor ancak herkes sağduyulu davranmanı istiyor.

Nesne Eksikliği

Öğretmenin dediklerine harfiyen uyuyor, her zaman önemsiyordu.

Açıklama: Virgülle sıralanmış iki ayrı cümlede ikinci cümlenin ihtiyaç duyduğu nesne yoktur. O yüzden virgülden sonra “onu” nesnesinin gelmesi gerekir.)

Düzeltme: Öğretmenin dediklerine harfiyen uyuyor, onu her zaman önemsiyordu.

Dolaylı Tümleç Eksikliği

Kiraladığımız evi temizledik, önümüzdeki hafta taşınacağız.

Soru: Nereye taşınacaklar?

Cevap: Eve ya da kiraladığımız eve

Açıklama: Gördüğünüz gibi cevaptaki söz grubunun sonunda “-e” hal eki var ve bu söz grubu dolaylı tümleçtir. Bu öge cümlede olmadığı için cümlenin anlatımı bozuktur. Virgülden sonra “eve” ya da “oraya” dolaylı tümlecinin gelmesi gerekir.

Düzeltme: Kiraladığımız evi temizledik, eve önümüzdeki hafta taşınacağız.

Öge Eksikliği: Zarf Tümleci

Biri onu dinlemeye başlarsa sürekli konuşur, susmaz.

Açıklama: Virgülle ayrılmış iki yüklemli cümlede ikincisinin zamanını “sürekli” sözcüğü karşılamıyor. Çünkü “sürekli susmaz” ifadesi hatalıdır. Ona uygun bir zarf tümlecinin gelmesi gerekir. O yüzden virgülden hemen sonra “hiç” sözcüğünün gelmesi gerekir.

Düzeltme: Onu biri dinlemeye başlarsa sürekli konuşur, hiç susmaz.

Öge Eksikliği: Edatlı Tümleç

Şirketteki arkadaşlarımı seviyorum, çok iyi anlaşıyoruz.

Açıklama: “Şirketteki arkadaşlarımı çok iyi anlaşıyoruz.” ifadesi yanlış olduğu için virgülden hemen sonra “onlarla” edatlı tümlecinin gelmesi gerekir.

Düzeltme: Şirketteki arkadaşlarımı seviyorum, onlarla çok iyi anlaşıyoruz.

Dikkat: Öge eksikliği bazen tek yüklemli cümlelerde de olur.

Örnek: Ustanın çalışmalarında ara sıra sorunlar çıkınca başka göreve alındı.

Açıklama: Başka göreve alınan tabi ki “usta” ancak cümlede doğrudan özne olarak verilmemiş. O yüzden “başka” sözcüğünden önce bu öznenin tekrar yazılması gerekir.

Düzeltme: Ustanın çalışmalarında ara sıra sorunlar çıkınca usta başka göreve alındı.

Sıkça Sorulan Sorular