Öznel ve Nesnel Anlam

İşte, öznel ve nesnel anlam konu anlatımı:

Öznel ve Nesnel Anlam

Kişisel ifadeler içeren yargılar öznel, içermeyenler nesneldir.

Örneğin “Sadece anlayışlı olmasını istemişti arkadaşından bu koca yürekli adam.” cümlesinde “koca yürekli adam” ifadesi kişisel değerlendirme bildirdiği için cümlenin öznel olmasını sağlamıştır.

A) Öznel Anlam

– Kişisel ifadeler içerir.

– Doğruluğu ya da yanlışlığı ispatlanamaz, tartışmaya açıktır.

– Subjektiftir.

– Herkes için geçerli değildir, söyleyen kişi için geçerlidir.

– Bireylerin deneyimlerinden, inançlarından ve duygularından kaynaklanır.

– İletişimde empatiyi ve bireyselliği ön planda tutar.

– Yorum, öneri, onaylama cümlelerinde ve benzetme, abartma, kişileştirme gibi söz sanatları özneldir.

– Genellikle deneme, sohbet, fıkra gibi metin türlerinde görülür.

Açıklamalı Örnekler

Üzgünlüğünü belli etmese de durgunluğu her halinden anlaşılıyordu. (Kimine göre anlaşılmayabilir.)

Denizin ışıltılı görüntüsü tatilcileri adeta kendine çekiyordu. (Belki beni kendine çekmez.)

Şirketteki ilk yılım çok sıkıcıydı. (Başkasına göre sıkıcı değildir.)

Sınıfta kimse benimle tartışmaya cesaret edemez. (Başkası için bu doğru değildir.)

Karamsar ifadelerden oldum olası sıkılırım. (Herkes böyle düşünmez.)

Ailemizin en hassas kızı sensin. (Belki anne, baba ya da ağabeyi daha hassastır.)

Evin dekorunu görür görmez büyülenmiştim. (Belki başkası dekoru görünce beğenmez.)

Konserde birbirinden güzel şarkılar dinledik. (Kimileri şarkıları beğenmemiştir.)

Köyümüzün manzarasına diyecek yoktu. (Başkası aynı şeyi söyleyebilir mi?)

Sahilde oturup dalgaların sesini dinlemek beni dinlendirir. (Belki başkası bu sesten huzursuz olur.)

B) Nesnel Anlam

– Kişisel ifadeler içermez.

– Doğruluğu ya da yanlışlığı ispatlanabilir, tartışmaya açık değildir.

– Objektiftir.

– Herkes için geçerlidir.

– Evrensel olarak kabul edilebilir verilere dayanır.

– Açıklama ve tanımlama gibi anlatım biçimleri ve düşünceyi geliştirme yolları genellikle nesneldir.

– Genellikle makale, haber yazıları, tarifler ve kullanım kılavuzlarının olduğu metinlerde görülür.

Örnekler

Ayakkabı tamirciliğini amcasının yanında çalışarak öğrenmiş.

Tablolarında maviye ağırlık veren bir sanatçıydı.

Uygun bir oda bulamayınca otelden ayrıldı.

Yazıları birçok dergide ödüle layık görüldü.

Gençlerin sorunlarına değinen yazar bu kitabında çocukları da unutmamış.

Öyküdeki kişiler günlük yaşamda karşılaşabileceğimiz insanlardan seçilmiş.

Bilirkişi raporuna göre kazada hatalı olduğu anlaşıldı.

Taktik: Cümleler kanıtlanabilirlik yönünden sorulduğunda cümleyi öznel ve nesnellik yönünden değerlendirmek gerekir.

Dikkat: Cümle içindeki bazı ifadeler cümlenin kanıtlanabilirliğini değiştirir. Örneğin “Yarışmada birbirinden ilginç tekneler vardı.” cümlesinde kişisel görüş bildirdiği için altı çizili ifade çıkarıldığında cümle nesnel anlamlı olur.

Sonuç: Nesnel bilgiler anlaşmazlıkların çözümünde ve tartışmaların net bir şekilde sonuçlanmasında önemlidir. Mesela tarih kitabında verilen bilgilerin doğruluğu, nesnel kanıtlara dayandığı için tarihsel araştırmalarda değer taşır. Öte yandan, bir yazarın romanında çatışmaların ve duyguların anlatımı öznel bir nitelik taşır ve okuyucuların kişisel deneyimlerine hitap eder.

Çözümlü Sorular

1) Aşağıdaki cümlelerden hangisi kanıtlanabilirlik yönünden diğerlerinden farklıdır?
A) Yere dökülen yapraklar, kaldırımları hüzünlü bir hale bürümüştü. 
B) Gelecek hafta üzümleri toplayıp kasalara yerleştireceğiz. 
C) Belirsizliğin bende bıraktığı tedirginliği tekrar yaşamak istemiyorum. 
D) Eylüldeki kırtasiye alışverişi yeni eğitim döneminin başladığını müjdelerdi.
E) Fizyolojik ihtiyacı karşılamak için gıda neyse psikolojik ihtiyacı karşılamak için de sevgi odur.

Çözüm: A, C, D ve E seçenekleri öznel ifadeler içerir ancak “B” seçeneği nesneldir.

2) Aşağıdakilerden hangisi nesnel anlam değildir?
A) Metindeki yazım bulup düzeltmesi için Türkçe öğretmeni arkadaşının yanına gitti. 
B) İnsanlar İlk Çağ’dan bu yana ihtiyaçlarını gidermek için çeşitli ekonomik faaliyetlerde bulunmuştur.
C) Kırlangıçların havada uzun süre kalabilmesi ve hızlı olması böcek avında onları avantajlı duruma getirir. 
D) Fiil soylu sözcüklerin aldığı bazı ekler sayesinde isim, sıfat ya da zarf görevinde kullanılmasına fiilimsi denir.
E) Nasıl ki çiçekler, içinde bulunduğu bahçeden soyutlanamıyorsa eserler de çağın anlayışından ayrı düşünülemez.

Çözüm: A, B, C ve D seçeneklerinde cümleler nesnel anlamlıdır ancak “E” seçeneği kişisel düşünce içerdiği için özneldir.

3) Aşağıdakilerden hangisi kişisel ifadeler içermektedir?
A) Portakal ülkemizde genellikle Akdeniz’e kıyısı olan şehirlerde üretilir.
B) Fiil soylu sözcükler aldıkları bazı ekler sayesinde isim, sıfat ya da zarf fiil olur.
C) Saçındaki beyazlar yıllardır çektiği sıkıntının yansıması.
D) Art arda çıkan üç kitabının ardından bir süre dinlenmeye çekileceğini söyledi.
E) Cümleler yapısına göre basit, birleşik, sıralı ve bağlı olmak üzere dörde ayrılır.

Çözüm: A, B, D ve E seçeneklerinde kişisel ifade olmadığı için bu cümleler nesneldir ancak “C” seçeneğinde birinin saçındaki beyazlığı kendince yorumlamış.

Sıkça Sorulan Sorular